www.skladnica-gornoslaska.pl                             o stronie                             bibliografia                             kontakt

Lux de Silesia Superior

św. Jacek
św. Jan Kanty
św. Sarkander
św. Melchior Grodzieckir
Literatura - źródła opracowania


św. Jacek

   

"[...] wielki apostoł i misjonarz [...]"



Urodzony: 1183r. w Kamieniu Śląskim.

Zmarł: 15 sierpnia 1257r. w Krakowie

Beatyfikacja: 1527r.

Kanonizacja: 17 kwietnia 1594r

Liturgiczne wspomnienie: 17 sierpnia

Pochowano go w Krakowie w kościele dominikańskim pod wezwaniem Świętej Trójcy. Do jego grobu już w średniowieczu przybywało wielu pielgrzymów, doświadczano tam bowiem licznych cudów. Także i po kanonizacji - co oczywiste - grób św. Jacka stanowił cel peregrynacji ludzi wszelkich stanów: prostych pielgrzymów i koronowanych głów, zwykłych kapłanów i dostojników kościelnych.(1)

Patron



W XX w. św. Jacek został uznany za głównego patrona dwóch górnośląskich diecezji. Zrazu, w okresie międzywojennym, diecezji katowickiej, a następnie, po II wojnie światowej, diecezji opolskiej.(2)

Kult świętego



W dziejach Górnego Śląska, Jacek - święty o międzynarodowej sławie, zajmuje szczególne miejsce. Jest to jedyny święty rodem z tego regionu. Nie dziwi więc, że na Górnym Śląsku otaczano go wyjątkowym uznaniem. Od kiedy kult św. Jacka rozwijał się na tym terenie - nie wiadomo. Szczególnie w dwóch miejscach: w Kamieniu, gdzie prawdopodobnie święty się urodził, i w Rozbarku, gdzie według miejscowych legend bywał . Wielu ludzi z różnych warstw społecznych, różnych nacji, w różnych epokach przyczyniało się do rozwoju kultu św. Jacka na Górnym Śląsku - zarówno w lokalnej, jak i regionalnej skali. Ukoronowaniem tych działań w wymiarze regionalnym było uznanie św. Jacka patronem górnośląskich diecezji.(3)

Kult świętego to pewien fragment dziejów Górnego Śląska, dlatego historycy badający przeszłość regionu nie powinni tego zjawiska pomijać. Warto jeszcze raz zaznaczyć, że na tej ziemi, o skomplikowanych dziejach politycznych, zmiennej przynależności państwowej, co bywało powodem wewnętrznych, międzyludzkich konfliktów, o kult św. Jacka zabiegali ludzie różnych nacji. Czasami ten kult na Górnym Śląsku przygasał, bez szczegółowych badań trudno oczywiście powiedzieć dlaczego. Mógł, w jakimś stopniu, sprzyjać temu brak wiedzy historycznej. Dziś wielu mieszkańców regionu szczerze się dziwi słysząc, że św. Jacek był Górnoślązakiem.(4)

Warto tu przypomnieć jedną z rozbarskich legend. "Wspaniały kościół pod wezwaniem św. Jacka stoi na Rozbarku pod Bytomiem. Niesie podanie, iż na tym samym miejscu, które niegdyś Różową Górką nazywano, stała dawniej kaplica, w której św. Jacek nabożeństwa odprawiał. Tuż obok miał mieć swoją pustelnię przy źródle zwanym Zdrój św. Jacka. (5)

Pochodzenie



Otóż św. Jacek, według późnych, piętnastowiecznych przekazów, miał pochodzić - po ojcu - z rodu Odrowążów. Poszukiwano m.in. tzw. gniazda rodu. Ze względu na nazwę intrygująca wydawała się miejscowość Odrowąż na Górnym Śląsku. Kusiła nie tylko nazwa. Ważne było i to, że wieś o tej nazwie leżała w dolinie Odry, niedaleko Kamienia, gdzie prawdopodobnie urodził się św. Jacek.

Zaczęto przypuszczać, że ta miejscowość była gniazdem rodu, a także iż we wczesnym średniowieczu. Było odwrotnie. Ród Odrowążów nie wziął nazwy od górnośląskiej miejscowości. Miejscowość ta powstała bowiem w 1781 r. Założył ją przedstawiciel szlacheckiej rodziny Laryszów, familii wyjątkowo zasłużonej w krzewieniu kultu św. Jacka w Kamieniu. W XVIII w. już powszechnie sądzono, że święty wywodził się z Odrowążów.

Założyciel miejscowości wybrał tę właśnie nazwę w intencji okazania czci. O tym wydarzeniu w XIX w. informował A Weltzel. Okazuje się więc, że ze studiowania regionalnej literatury historycznej nie wraca się z Pustymi rękami. W tejże literaturze istnieje wiele innych, zapomnianych dziś ustaleń, które nie mają co prawda tak szerokiego zasięgu, jak sprawa rzekomego gniazda Odrowążów, jednak dla czcicieli św. Jacka i dla zainteresowanych historią regionu są ważne.(6)


św. Jan Kanty (z Kęt)

   

"[...] wierny syn kościoła [...]"



Urodzony: 24 czerwca 1390r. w Kętach.

Zmarł: 24 grudnia 1473r. w Krakowie

Beatyfikacja: 27 września 1680r.

Kanonizacja: 16 lipca 1767r

Liturgiczne wspomnienie: 20 października

Pochowano go w Krakowie w kolegiacie św. Anny w Krakowie. Do jego grobu przybywali pielgrzymi z coraz to odleglejszych zakątków Europy.

Patron



Jest patronem Archidiecezji Krakowskiej z której pochodzi, diecezji bielsko-żywieckiej, miasta Krakowa, profesorów, studentów, szkół katolickich i "Caritasu". (7)

Kult świętego



Do jego grobu przybywali pielgrzymi z coraz to odleglejszych zakątków Europy. Kim był św. Jan Kanty dla tych ludzi, można wyczytać z litanii wezwań zanoszonych do niego zarówno w Kętach, jak i przy grobie w kolegiacie św. Anny w Krakowie. Jest to litania próśb, ludzkich wołań i westchnień, litania dziękczynnych modłów. Dowodem żywego kultu jest wiele wiele parafii i kościołów pod jego wezwaniem.(8)

Pochodzenie



Jan Kanty przyszedł na świat w Kętach na ziemi oświęcimskiej w dniu 24 czerwca 1390 roku.(9)




góra

św. Sarkander

   

"[...] kapłan i męczennik milczenia [...]"



Urodzony: 20 grudnia 1576r w Skoczowie.

Zmarł: 17 marca 1620r

Beatyfikacja: 11 września 1859r

Kanonizacja: 6 maja 1860r

Liturgiczne wspomnienie: 30 maja

Doczesne szczątki proboszcza z Holeśova złożono najpierw w kościele Najświętszej Maryi Panny na Predhradi, konkretnie — w kaplicy św. Wawrzyńca, gdzie grób zasunięto kamienną płytą z napisem podkreślającym nie winność zmarłego. Bracia męczennika jeszcze w tym samym 1620 roku wmurowali w pobliżu grobu tablicę z reliefem przedstawiającym tor tury na skrzypcu wraz i łacińską dedykacją: Sławnemu Męczennikowi Chrystusa i Bratu naszemu najdroższemu... . W 1784r relikwie zostały przeniesione do kościoła św. Michała w Ołomuńcu.(10)

Patron



Św. Sarkander jest uważany na Śląsku za patrona ekumenizmu. Patron Czech i Moraw oraz Diecezji Bielsko - Żywieckiej.

Kult świętego



W krótkim czasie jego grób stał się celem wielu pielgrzymek, m.in. w 1863 roku odwiedził go król Jan III Sobieski, ciągnący ze swymi wojskami na Wiedeń oraz cesarzowie Karol VI i Franciszek I oraz cesarzowa Maria Teresa. (11)

Pochodzenie



..Czerwony kwiatek z morawskich łąk" - jak nazwał Sarkandra R. Stupavsky - przyszedł na świat 20 grudnia 1576 roku w miasteczku Skoczów w Księstwie Cieszyńskim, które od końca XIII wieku należało do Korony Czeskiej. Tutaj też został ochrzczony, ale nie w kościele parafialnym, zajętym wtedy przez protestantów, tylko w szpitalnym kościółku należącym do katolików.

Cały okres życia świętego Jana zbiega się ze szczególnie ostrymi i tragicznymi konsekwencjami religijnego podziału Europy, rozpoczętego wystąpieniem Lutra w roku 1617 i umacnianego organizacyjnie przez tworzące się nowe wyznania niekatolickie. Dwa europejskie światy współzawodniczą wtedy ze sobą i walczą za- ciekle o racje ideowe - nie tylko w dysputach teologicznych, ale i orężem! Jest to epoka religijnej pychy i absolutnego wywyższania własnych przekonań ponad przekonania strony przeciwnej, epoka niezdolna do kompromisu.

Natomiast sprawy narodowościowe nie odgrywają jeszcze wówczas zasadniczej roli. Region, w którym urodził się Sarkander, zamieszkiwali Polacy, Czesi i Niemcy. Matka Helena, z domu Górecka, pochodziła z drobnej szlachty rozgałęzionego rodu śląskiego z Konic, przyznającej się, w zależności od sytuacji, do jednej z trzech wymienionych tutaj narodowości: nie należy jednak dzisiejszego pojęcia Czecha czy Polaka przenosić mechanicznie na wiek XVI. Czy również ojciec Jana. Grzegorz Maciej Sarkander pochodził ze szlachty, tego udowodnić nie sposób. Wiadomo, że Helena była zamężna już po raz drugi. Była to bez wątpienia rodzina utalentowana.(12)




góra

św. Melchior Grodziecki

   

"[...] męczennik wojen religijnych [...]"



Urodzony: 1584r. w Grodzicu.

Zmarł: 1619r w Koszycach

Beatyfikacja: 15 stycznia 1905r

Kanonizacja: 2 lipca 1995r

Liturgiczne wspomnienie: 7 września

Ciała Męczenników ( Grodzieckiego, Pongracza, Kirży) złożono przygotowanym grobie u stóp wielkiego ołtarza Najśw. Marii Panny w kościółku ojców franciszkanów w Alsó-Sebes. Ostatecznie szczątki Męczenników zostały przeniesione do Tyranwy. (13)

Patron



Patron Archidiecezji Katowickiej.

Kult świętego



Od tej chwili złożenia ciał w Alsó-Sebes mieszkańcy okolicznych wsi poczęli napływać do kościółka franciszkanów, by uczcić relikwie Męczenników i przez ich pośrednictwo wybłagać u Boga potrzebne im łaski. Ojcowie franciszkanie zauważyli, że wielu przybyszów z niezwykłą skruchą przystępowało do Sakramentu Pokuty i zmieniało zupełnie dotychczasowe swe życie. Zapytywani o powód tej nagłej przemiany, bardzo często odpowiadali, że czynią to pod wpływem Męczenników, którzy pokazywali się im i naglili ich do udania się do Sebes, do modlitwy na ich grobie i szczerej spowiedzi.(14)

W Tyrnawie, gdzie obecnie się znajdują szczątki doznano wielu nadzwyczajnych łask . Mimo kultu Męczenników coraz bardziej wzrastał, wierni nie przestali wzywać ich wstawiennictwa u Boga, coraz częściej działy się cuda przy ich zwłokach. W Cieszynie 1905r odbyła się trzydniowa uroczystość by uczcić bł. Melchiora, wzięły w niej wszystkie stany i organizację śląskie. (15)

Złożyli mu hołd austriackie władze rządowe jako potomkowi kasztelanów cieszyńskich i wielki zastępy ludu wiejskiego, duchowieństwa, wojska, Ucichły na ten czas spory i tarcia narodowościowe polscy Ślązacy, Niemcy, Czesi, Słowacy wystąpili zgodnie, by oddać hołd szermierzowi wiary. (16)

Pochodzenie



Między miastem Biała a Cieszynem znajduje się wioska Grodziec, która zawdzięcza swe powstanie szlacheckiej rodzinie Grodzieckich, herbu Radwan. Już w pierwszej poło- wie XVI wieku byli Grodzieccy znani na Śląsku i Morawach jako ród. któremu ziemie te wiele zawdzięczały.

We wsi Grodziec zwraca na siebie uwagę okazały, dobrze zachowany zamek, otoczony parkiem, zbudowany około 1580 roku przez Henryka z Brodu Radwan-Grodzieckiego. Wioska Grodziec, przez Grodzieckich założona, dzięki ich opiece zwycięsko opierała się zawsze zakusom germanizatorski. Rodzina Grodzieckich odgrywała w drugiej połowie XVI wieku na terenie Śląsk i Moraw szczególną rolę. Z tego zamożnego, szlacheckiego, na wskroś katolickiego rodu pochodził Melchior. (15)




góra

ZDJĘCIA SYLWESTER KACPRZYK - SKŁADNICA GÓRNOŚLĄSKA

Literatura - źródła opracowania


- "Metropolia Katowicka-Górnośląska" - Wojciech Świątkiewicz, ks. Janusz Wycisło
(1) - str.119
(2) - str.119
(3) - str.120
(4) - str.121
(5) - str.122
(6) - str.124
- "Św. Jan Kanty " - ks. Wadysław Gasidło
(7) - str.9
(8) - str.8
(9) - str.3
- "Św. Sarkander kapłan i męczennik" - Andrzej Babuchowski
(10) - str.21,22
(11) - str.11
(12) - str.13
- "Św. Melchior Grodziecki" - Jan Poplatek SJ
(13) - str.
(14) - str.61
(15) - str.74
(16) - str.75
(17) - str.9,10

góra

© 2011 - 2024 SKŁADNICA GÓRNOSLĄSKA
Wszelkie prawa autorskie zastrzeżone. Kopiowanie materiałów dozwolone tylko za zgodą właściciela.
WŁAŚCICIEL I ADMINISTRATOR STRONY Sylwester Kacprzyk - Firma Usługowo-Handlowa Geometrico