www.skladnica-gornoslaska.pl                             o stronie                             bibliografia                             kontakt

ZABYTKI SAKRALNE

OBIEKTY WYBRANE Z OBSZARU OPRACOWANIA STORNY

BIELSKO-BIAŁA - GOTYCKI TRYPTYK Z 1500 ROKU

Starobielski kościół pw. św. Stanisława to jeden z najstarszych murowanych kościołów. Ufundowany prawdopodobnie przez księcia Przemysława I Noszaka w II połowie XIV wieku.

W prezbiterium, na szaro-czerwonym tle malowanych ścian błyszczy złoceniami obrazów tryptykowy wielki ołtarz, poświęcony patronowi kościoła, św. Stanisławowi Szczepanowskiemu.

Na predelli tryptyku przedstawiono dwunastu apostołów z Chrystusem, w części środkowej M. Boską między św. Mikołajem i św. Stanisławem, zaś na skrzydłach ośmiu scen legendy św. Stanisława. Poszczególne sceny z jego życia są zestawione strefami w porządku chronologicznym: cykl rozpoczyna się na stronię wewnętrznej tryptyku, widocznej przy jego otwarciu od sceny "Kupna wsi" na lewym skrzydle u góry; następna chronologicznie scena "Wskrzeszenie Piotrowina" znajduje się w tej saŽmej strefie, a więc u góry prawego skrzydła,- w tym samym porządku przedstawiono u dołu scenę "Sądu królewskiego" i "Zabójstwa świętego".

Widoczne po zamknięciu tryptyku obrazy, malowane na zewnętrznej stronie skrzydeł przedstawiają następujące sceny: "Ćwiartowanie zwłok", "Strzeżenie zwłok przez orły", "Pogrzeb" i "Kanonizację".

Źródło:
Stona parafii pw. św. Stanisława w Bielsku-Białej
Zdjęcie:
Sylwester Kacprzyk

BYTOM - OBRAZ MADONNY BYTOMSKIEJ (1400-1420)

Najcenniejszy zabytek malarstwa cechowego w Bytomiu i okolicy, mieszczący się obecnie w świątyni Wniebowzięcia NMP w Bytomiu.

Obraz gotycki o wymiarach 125x102 cm, anonimowego artysty. Namalowany temperą na deskach lipowych. Powstał w przedziale lat 1400-1420. Wskazują na to analogiczne jak na obrazie Matki Bożej z Koźla inskrypcje, pokrewieństwo z dziełami bizantyńskimi oraz duża zależność od malarstwa czeskiego Xi wieku. Powstał na Śląsku, wskazują na to połączenia kanonu bizantyńskiego z cechami spotykanymi w regionie.

Przedstawia Maryję w półpostaci z Dzieciątkiem na lewym ręku oraz domalowane później (prawdopodobnie podczas renowacji obrazu po wielkim pożarze w 1515 roku) święte: Katarzyna z fragmentem koła i Agnieszkę z księgą i barankiem. Postacie umieszczone są na złotym grawerowanym tle. W podwójnej aureoli otaczającej głowę Maryi umieszczony jest czytelny łaciński napis:

"Regina coeli letare, alleluja, guia guem meruisti portare" "Raduj się Królowo nieba, alleluja, bo zasłużyłaś sobie, by Go nosić"

Jest to werset ze średniowiecznej antyfony wielkanocnej.

Źródło:
Informacja kościoła Wniebowzięcia NMP w Bytomiu
Zdjęcie:
Sylwester Kacprzyk

BYTOM - POSĄG BIAŁEGO ANIOŁA

Wykonany z białego marmuru anioł wyszedł spod dłuta Maxa Limburga - znanego rzeźbiarza z przełomu XIX i XX wieku, który swoje pracownie miał m.in. w Berlinie i Watykanie. Na Śląsku związany był z rodziną Ballestremów, na ich zamówienie wykonał wiele prac, które dziś znajdują się w Rudzie Śląskiej.

Posąg trafił do konserwacji, a następnie do muzeum w Rudzie Śląskiej. Do Bytomia, na cmentarz, wróciła tylko kopia

Źródło:
scb.org.pl
Zdjęcie:
Sylwester Kacprzyk

BUJAKÓW - FIGURKA MATKI BOSKIEJ BUJAKOWSKIEJ (1420-1440)

Drewniana Figura Matki Boskiej Bujakowskiej pochodzi z ok. 1480 r. Przedstawia ona Madonnę z rękami skrzyżowanymi na piersiach. Możliwe, że znajdowała się wcześniej w bujakowskim kościele. Nie wiadomo kiedy znalazła się w zabytkowej kapliczce na tzw. "mogile szwedzkiej".

Kapliczkę otaczano szczególną opieką. W 1983 roku figurkę Matki Boskiej zabrano w celu odnowienia i przeprowadzenia badań. Ustalono, że figurka pochodzi z okresu 1420-1440 roku.

Figurkę Matki Boskiej umieszczono w prezbiterium kościoła Bujakowskiego. Spontanicznie rozwinął się kult M.B. Bujakowskiej, który zakończył się koronacją 9 września 2000 roku.

Źródło:
Informacja kościoła Sanktuarium Matki Boskiej Bujakowskiej oraz tablica informacyjna kapliczki.
Zdjęcie:
Sylwester Kacprzyk

CIESZYN - CIESZYŃSKA MADONNA (1368-1369)

Cieszyńska Madonna powstała ok. 1368-69 roku i została wykonana na miejscu w Cieszynie, z piaskowca z miejscowego kamieniołomu. Figura prezentuje wszystkie najważniejsze cechy najsłynniejszego rzeźbiarza tego stulecia Piotra Parlera. Ponieważ uważa się, że Piotr Parler nie opuszczał w tym czasie Pragi. Twórcą Cieszyńskiej Madonny był należący do jego warsztatu rzeźbiarz, który wykonał niektóre z najlepszych rzeźb z katedry św. Wita w Pradze, bardzo do Madonny podobne.

Inicjatorem jej powstania był książę cieszyński Przemysław I Noszak, który długie lata działał na dworze w Pradze. Jemu zawdzięczają powstanie także inne, wcale liczne zabytki z terenu Śląska Cieszyńskiego.

Pierwotnie figura Madonny została ustawiona w jednej z cieszyńskich świątyń, być może w rotundzie p.w. św. Mikołaja albo w kościele dominikańskim. Oba te obiekty przeżyły w swej historii liczne pożary, których ślady widać także na figurze. Na początku XVIII wieku Madonna została ustawiona na kolumnie przed cieszyńskim zamkiem. Kiedy Habsburgowie wznieśli na Wzgórzu Zamkowym letnią rezydencję w stylu klasycystycznym, figura Najświętszej Marii Panny przestała im odpowiadać, przeniesiono ją więc w 1844 roku na Stary Targ, gdzie przetrwała do 2000 roku. Po konserwacji Cieszyńska Madonna jako depozyt władz miasta została oddana do Muzeum Śląska Cieszyńskiego, gdzie stanowi ozdobę stałej ekspozycji, na postumencie na Starym Targu ustawiona została kopia.

Źródło:
Cieszyńskie Centrum Informacji
Zdjęcie:
Sylwester Kacprzyk

GÓRKI WIELKIE - CHRZCIELNICA (XVI.w)

Dawna chrzcielnica z XVI wieku fundacji Jana Gureckiego, służy obecnie jako kropielnica przy wejściu głównym do kościoła pw. kościół Wszystkich Świętych w Górkach Wielkich.

Źródło:
Kościół Wszystkich Świętych w Górkach Wielkich
Zdjęcie:
Sylwester Kacprzyk

GÓRA ŚW.ANNY/ANABERG - FIGURKA ŚW. ANNY (II poł. XV w)

Figurka św. Anny wyrzeźbiona z lipowego drewna ma ok. 54 cm wysokości bez podstawy. Przedstawia trzy postacie. Pośrodku stoi starsza kobieta z dwojgiem dzieci w ramionach. To św. Anna, która na lewej ręce trzyma swoja córkę - Najświętszą Maryję Pannę, a na prawej ręce trzyma swojego wnuka- Pana Jezusa. Figurka o takim układzie postaci określamy mianem "Samotrzeciej". "We troje razem"- tak interpretowano to połączenie w średniowieczu.

Historycy określają czas powstania figury św. Anny na II poł. XV w. Jedynym zachowany dokument dotyczący figurki to pergamin odnaleziony w archiwum franciszkanów. Łaciński tekst mówi o relikwiach św. Anny umieszczonych w otworze w główce rzeźby. Są to odrobiny kości, sprowadzone w 1504 r. z Francji na rozkaz księcia Jerzego Saksońskiego przez jego dworzanina Jana Staffingera.

Książe Jerzy Ofiarował cząsteczkę relikwii swojemu dworzaninowi Zygmuntowi de Maltitz. Wkrótce relikwia trafiła na Śląsk w ręce rodziny Mikołaja i Anny Marianny Kochtitzkich. W dokumencie, w którym mówi się o sprowadzeniu relikwii z Francji i przekazaniu ich na Górę św. Anny, zaznaczono, że "działo się to przed wystąpieniem Lutra, za czasów cesarza Maksymiliana, kiedy papieżem był Juliusz II". Te trzy postacie wskazują na okres między 1508 a 1513 r.

14 września 1910 r. bp wrocławski Karol Augustyn dokonał aktu koronacji figury św. Anny Samotrzeciej trzema złotymi koronami. Kroniki klasztorne wspominają wprawdzie o wcześniejszych koronach: "W roku Pańskim 1723, dnia 23 grudnia, przybył na to miejsce szanowny pan Jan Tadeusz Ridel, obywatel i naczelnik Głogówka, by spełnić złożoną obietnicę: razem ze swoja najmilszą żoną ofiarował św. Annie na znak wdzięczności trzy srebrne korony pozłacane i ozdobione drogocennymi kamieniami za odzyskane za wstawiennictwem św. Anny po dziesięcioletniej chorobie zdrowie. Pierwsze korony i wota z kościoła zostały skradzione w październiku 1779 r.

Źródło:
Sanktuarium św. Anny na Górze św. Anny
Zdjęcie:
Sylwester Kacprzyk

OPOLE - CHRZCIELNICA (XV w)

Masywna, ośmiokątna gotycka chrzcielnica, którą widzicie przed sobą, jest zabytkiem wyjątkowym w opolskiej katedrze, bo najstarszym. To także najstarsza chrzcielnica w mieście i jeden z cenniejszych zabytków sztuki kamieniarskiej na Górnym Śląsku. Wykonana została z piaskowca i kamienia wapiennego w XV wieku.

Na kamiennej czaszy chrzcielnicy widać dwa herby - herb księstwa opolsko-raciborskiego oraz herb Opola. Jest to bez wątpienia najstarszy wizerunek herbu miasta. Znajduje się na nim pół piastowskiego orła, odwołującego się do opolskich władców grodu oraz pół krzyża, nawiązującego do relikwii Krzyża Świętego, z których słynie opolska kolegiata. Poniżej zaś umieszczony został gmerk kamieniarza, czyli jego osobisty znak. Jest ona dowodem ofiarności ostatniego z opolskich Piastów księcia Jana Dobrego.

Źródło:
Informacja kościoła pw.Podwyższenia Krzyża Świętego w Opolu
Zdjęcie:
Sylwester Kacprzyk

RUDA ŚLĄSKA - POSĄGI ANIOŁÓW ŚMIERCI

W Sanktuarium św. Józefa Rudzie Śląskiej znajduje się krypta grobowa rodu von Ballestrem, do której prowadzą schody umieszczone po bokach centralnie umieszczonego wejścia na oltarz. Przy zejściach do krypty umieszczone są posagi aniołów śmierci autorstwa Józefa Limburga, odlane w berlińskim zakładzie odlewnictwa artystycznego Hermana Gladenbecka. Pierwotnie oba posągi były elementem wystroju mauzoleum Franciszka Pielera na cmentarzu przy ul. Porębskiej.

Źródło:
Tablica informacyjna obiektu Miejskiego Konserwatora Zabytków
Zdjęcie:
Sylwester Kacprzyk

ZATOR - CHRZCIELNICA SPIŻOWA (1462)

Chrzcielnica spiżowa, kielichowa, ozdobiona inskrypcjami z datą 1462. Ufundował ją książę Wacław I. Jest to najstarsza pamiątka książąt zatorskich z górnośląskiej linii piastowskiej. Na czaszy znajduje się postać księcia, który trzyma chorągiew księstwa zatorskiego i tarczę z piastowskim orłem.

Według informacji strony parafii widnieje napis wykonany w języku staroniemieckim który może oznaczać:

"Wszystko co my zaczynamy, zyskuje dobry koniec"

Natomiast na stronie Sakralne Dziedzictwo Małopolski widnieje informacja o napisie:

MARIA ROSA ROT HIS UNS, ANNO DOMINI 1462

Źródło:
Informacja kościoła śśw. Wojciecha i Jerzego w Zatorze
Informacja - Sakralne Dziedzictwo Małopolski
Zdjęcie:
Sylwester Kacprzyk

ŻYWIEC - TRYPTYK Z 1542 ROKU

Dawny ołtarz główny, przedstawiający płaskorzeźbę ze sceną Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny ufundowali Jan i Wawrzyniec Komorowscy w 1542 roku. Ołtarz jest późnogotyckim tryptykiem z dwoma skrzydłami. Powstało ono niewątpliwie pod wpływem podobnego dzieła Wita Stwosza. Sprowadzono je z Budzimia na Węgrzech, gdzie został ocalony z kościoła plądrowanego przez Turków.

Źródło:
Żywieckie Centrum Turystyki i Kultury w Żywcu
Zdjęcie:
Sylwester Kacprzyk