www.skladnica-gornoslaska.pl                             o stronie                             bibliografia                             kontakt

NAZWY MIEJSCOWE

NAZWY MIEJSCOWE

Badanie nazw historyczno-etnicznych, pozwala w odtworzeniu przeszłości regionu i jego mieszkańców. Kto był najstarszym gospodarzem tych ziem, kto i w jaki sposób kształtował ich szatę nazewniczą, jak w jej świetle wyglądała nasza ziemia w przeszłości i jakie stosunki gospodarcze, osadnicze, społeczne i etniczne tu dominowały - wiele na te temat może nam powiedzieć zachowane do naszych dni nazewnictwo.

MIASTA

ANDRYCHÓW - Indrzychów?, Henrychów 1344, Gendrzychowem XIVw.

BIELSKO-BIAŁA - BIELSKO - zu Bilitz 1312, Belsco 1333, Biała flu (rzeka) 1558; oba miasta, przedzielone rzeką Białą połączyły się po 1945 r., STARE BIELSKO, cz. Bielska: die alde Belicz 1452, Stare Bielsko 1592 - nowe miasta zakładano zazwyczaj przy już istniejącej starej osadzie, która zazwyczaj zachowywała swoją nazwę z dodatkiem Stary; Forma przymiotnikowa. Biel-sko: n. rz. Biała, tj. bielskie miasto położone nad Białą - jest to nazwa relacyjna, pochodząca od już istniejącej nazwy wodnej.

BIELSKO-BIAŁA - BIAŁA - Bela 1225, pochodzi od pierw. nazwy rzeki Biała.

BIERUŃ STARY i NOWY - Stasco de Beruna 1376, Byerun ~ 1387, od n.o. *Bier-un --- Bierzysław, por. Biera 1470 -80, Bierusz 1386.

BRZESZCZE - Brzeście, Breszcze, Brescze, Brzeszce czy Brzesczye; według ustnej tradycji nazwa miasta pochodzi od brzostu, gatunku drzewa z rodziny wiązowatych, który gęsto porastał brzegi rzeki Soły, gdy miasto było lokowane

BYTOM - Bytom (1105). Bitom 1136; od nie poświadczonego im. 'Bytom - Bytosław, por. Bytom nad Odrą.

CIESZYN - Tescin 1155, de Tessin 1223; od n.o. Ciecha a. Ciesza 1315 r. - Ciechosław.

CHORZÓW - Chareu 1257, Charzew 1257, od 1797 huta i osada Königshütte, Królewska Huta; pierw. Charzew : n.o. `Charz - Zacharz?, por. Charzew łódzki, Charzowice kieleckie itd. Wtórna zmiana na Chorzów, a po zbudowaniu huty na nazwę kulturową.

CZECHOWICE-DZIEDZICE - CZECHOWICE, von Czechowicz 1404; od im. Czech 1395 r. - Czesław, chociaż nie można wykluczyć nazwy etnicznej Czech.

CZECHOWICE-DZIEDZICE - DZIEDZICE, Dziedzicz 1427, od 1951 r. połączone razem: od n.o. Dziad XV w.

CZELADŹ - Chelad 1225, Celezc 1238, Celaz 1242, Celad 1243 , Czheladiz 1257, Zelezt 1250, Czedlez 1328, Czelacz 1468, Czelącz 1529; wywodzi się od słowa czeladzi - służby będącej na usługach możnowładcy tych ziem.

CZERWIONKA-LESZCZYNY - CZERWIONKA Tscherwonka 1531; od gwar. czerwionka, rodzaj gliny zabarwionej na czerwono, śl. Archaizm czerwiony zam. Czerwony.

CZERWIONKA-LESZCZYNY - LESZCZYNY z Lessczin 1437; od wyrazu leszczyna, lasek, zagajnik leszczynowy, forma w l.mn.

DOBRODZIEŃ - Dobrosin 1279, Dobrodżn ok. 1300, Dobrodzin 1574, Gutteniag XVII w.; pierw. Dobrocin : n.o. Dobrota XIII w., potem -tórnie skojarzony pseudoetymołogicznie z pozdrowieniem dobry dzień, do czego dorabiano różne podania nazewnicze o pochodzeniu tej nazwy. Dopiero ~v XVII w. Niemcy utworzyłi własną kałkę tej przekręconej nazwy, tj. formę Guttentag.

GLIWICE - Gliwitz 1276, Gliviche 1283. Staro-Gliwic 1679; nazwa dwuznaczna, ze względu na zapisy -ice możliwa forma patronim. od przezwiska Gliwa, por. Gliwic 1366 r., ale równie prawdopodobne jest wyjaśnienie topogr., tj. Gliw-ica (wtórne -ice) : gliwy 'gliniasty', por. Glew w Krakowskiem.

GŁOGÓWEK - Glogow 1213; pierw. Głog-ów : głóp, wtórna n. zdrobn. dla odróżnienia od Głogowa dolnośląskiego, po niem. Oberglogau.

GOGOLIN - Gogolino 1223; od n.o. Gogoła 1136 r., pierw. -ino.

GORZÓW ŚLĄSKI - Landisbergk 1274, Gorczow ok. 1300, Landsberg, Gorzów 1845; w pobliżu istniała stara osada Gorzów : im. Gorz, Gorzysław, por. Gor 1369 r., skoro więc założono miasto z nową nazwą niem. Landsberg, utrzymało ono jako równoległą tę nazwę polską. por. podobnie Olesno = Rosenberg.

IMIIELIN - Jemelnie 1391, Irnielin 1845.

JASTRZĘBIE-ZDRÓJ Jastrzabe 1467; od wyrazu ja - strzqb - zbiorowe Jastrzębie,

KALETY - Stahlhammer 1783, Kalita, Neusorge oder Stahlhammer 1845; XVIII - wieczna osada hutnicza, nazw. Kaleta najpierw w i poj. , potem wtórna pluralizacja.

KATOWICE - nova villa Kątowicze ( w oryginale: Katowicze) 1598, dalszezapisy wyłącznie Katowice, niem. Kattowitz; S. Rospond na podstawie jedynego zapisu w kopii rekonstruował jako pierw. Kątowice, tj. liche kąty, ubogie chaty zagrodników leśnych, natomiast forma z a byłaby zczechizowana. Bardziej prawdopodobna w świetle wszystkich zapisów jest jednak forma Katowice od przezwiska Kat 1383 r., przy czym niezależnie od pierwotnego brzmienia była to wtórna ,a nazwa na -ice, bo osada powstała dopiero w XVI w., kiedy właściwe nazwy patronim były już nieproduktywne.

KĘDZIERZYN-KOŹLE - KĘDZIERZYN - Kandersino 1283, z Kuderzina 1488;od n.o. Kędzierza 1136 r.

KĘDZIERZYN-KOŹLE - KOŹLE - Kosle 1104. iuxta Kozli 1155, Cosli 1223, niem. Cosel;

KĘDZIERZYN-KOŹLE - SŁAWIĘCICE - Slauecici 1246, Slavienticz 1287, od im. Sławęta XII w. - Sławomir.

KĘDZIERZYN-KOŹLE - KŁODNICA - Kłodna rzeka ' - Kłodn-ica : kłoda 'pień, kloc wydrążony'.

KĘTY - Canthi, Canti, Kanthi, Kanthy do 1450r., Canth, Kanth, Kant, Cant pod koniec XV w., Kenthi, Kenty XVI w. Związek z wyrazem kąt w znaczeniu odrębnego, oddalonego miejsca.

KNURÓW - Cnurowicz: ok. 1300, Knurow1679; od przezw. Knur 1370 r.. przejściowo forma na -owice.

KOLONOWSKIE - Collonowska 1780, osada założona ok. 1780 r. przez hr. Colonnę, a więc również n. pamiątkowa.

KORFANTÓW dawniej (FERLĄT) - Hurtlandh 1335, Fredland 1447, gwar. Ferląt; przyswojenie niem. Friedland. Tj. spokojny zakątek, Pol. Frydląd - Fyrląt - Ferląt. Nazwa Korfantów zastała nadana po 1945 r. dla uczczenia znanego i zasłużonego działacza śląskiego Wojciecha Korfantego (1873-1939), ma więc charakter pamiątkowy.

KOZIEGŁOWY - Kozyeglowy oraz Cozyeglowy 1470-1480; nazwa pochodzi od nazwiska Jana Koziegłowskiego wymienianego przez Długosza jako właściciela miejscowości.

KRAPKOWICE - KRAPKOWICE Crapkowitz, Crapicz 1294, gwar. Chrapkowice; pierw. Chrapkowice : przezwiska Chrapek 1204 r.

KRAPKOWICE - OTMĘT Ocnant ! 1223, Othmant ok. 1300; od spol. otmęt - odmęt, głęboka wzburzona woda, otchłań.

KUŹNIA RACIBORSKA - Ferrocudina 1757, Kuźnia Raciborska 1845; od wyrazu kuźnia w dawnym znaczeniu zakład hutniczy. Dodatkowe określenie odmiejscowe służy odróżnieniu tych częstych nazw, będących śladem hutnictwa strośląskiego.

LEŚNICA - Lesnicie 1217; por. także Leśnica czarna, nieurodzajna gleba.

LĘDZINY - Ludini 1254, Lenzini 1260; od stpol. lędzina: ziemia nie urodzajna, także wysychające błota pokryte krzakami, por. starą nazwę plemienną Lędzicy z okolic Sandomierza.

LUBLINIEC - Lublyn ok. 1300, ok. 1480 Lublynecz, Lublinecz, Lublin 1574; pierw.. Lublin : n.o. Lubiel a. Lubla Lub-ja. Wtórne -ec dla odróżnienia od Lublina małopolskiego.

ŁAZISKA - GÓRNE, ŚREDNIE, DOLNE in villa Lazysk 1287, Lazyska Dolne i Górne 1517; od wyrazu łaz grunt uprawny na miejscu wyrobionym w lesie, nowizna. Co do zmiany -iszcze -isko zob. Grodzisko - stary gród ; miejsce po dawnym grodzie.

MIASTECZKO ŚLĄSKIE - Georgenberk 1695, Georgenberg, Miasteczko 1845; miasteczko, czyli małe miasto założono w 1561 r. w związku z rozwojem górnictwa tarnogórskiego, miało niern. n. parniątkową = góra Jerzego i równoległą n. rodzimą.

MIKOŁÓW - de Miculow 1222, in Micolaw 1287; od im. Mikoła albo Mikuła XIV w. - Mikołaj

MYSŁOWICE - Myslowicz 1326, wiadomość o osadzie od 1241 r. od im. Mysł XII w. - Siemomysł, Myślibor itp.

NIEMODLIN - Nemodlim 1228, 1260, Falkenberch 1316, pot. w Niemodliniu; pierw. Niemodlim od im. Niemodlim, por. n.o. Modlibóg 1204 r. Zmiana wygłosowego -im -y -in substytucyjna na tle mieszania m z n, por. Bytom, niem. Beuthen.

OLESNO - oraz STARE OLESNO częst.: Olesno 1226, Rosberg 1233. Olesno: 1294, Rosenberg 1372; miasto założono w XIII w. w pobliżu dawnej osady, tj. Starego Olesna, nadając mu ofic. nazwę niem. Rosenberg. Utrzymała się jednak równoległa n. rodzima, tj. pierw. Olesz-no : olcha miejsce porośnięte olchami; forma Olesno jest mazurząca.

OPOLE - Opolini (plemię) ok. 945, Castrum et oppidum Opol 1222; zapis tzw: Geografa Bawarskiego wymienia najpierw plemię Opolan (Opolini = Opolanie), którego główną siedzibą; było Opole. Jak świadczą wykopaliska na wyspie Ostrówek, początki grodu sięgają co najmniej VIII w., a o zorganizowanym grodzie-mieście możemy już mówić w X w. Staią rczydencją książęcą linii Piastów śląskich stało się Opole na pocz. XIII w., za panowania ks. Kazimierza (1211-1229). Nazwa wywodzi się ze stpol. opole 'wspólnota tcrytorialna, zespól rodów związanych wspólnymi obowiązkami i prawami. Opole było głównym ośrodkiem jednego z opól, stąd nazwa przeniesiono wtórnie na nazwę najważniejszej osady. Etymologicznie *O-pol-bje : pole znaczyło to, co otoczone jest polami.

ORZESZE - von Orzeiesche 1386; forma zbiorowa Orzesz-e miejsce, gdzie rosną orzechy.

OŚWIĘCIM - Ospenchin 1217, Osvencin 1280, Hospencin 1283, Osswetem 1290, Uspencin 1297, Oswentim 1302, Wswencim 1304, Auswintzen 1312, Oswiecim 1314, Oswencin 1327, Auswieczin 1372, Awswiczin 1372, Uswiczin 1400. Nazwa jest w rdzeniu i strukturze słowiańska. Nazwa dzierżawcza, oznaczająca własność : Oświęcim - gród Oświęcima.

OZIMEK - Malapane, poln. Ozimek 1784; hutę założono w 1754 r., przedtem stał tam młyn, którego właścicielem był Ozimek.

PIEKARY ŚLĄSKIE - Peccari 1253, Pecare 1277; pierw. Piekarze.

PRÓSZKÓW - Proscow 1319, de Proskow 1333; od im. Proszek 1204 r. - Prosimir.

PRUDNIK - poświadczony od 1259 r. jako niem. Neustadt; Prudnik 1331, Polnisch-Neustat XVII w. nazwa miasta wywodzi się od n. rzecznej, która po polsku powinna brzmieć Prądnik, zob. wyżej. W zapisach pojawiła się wyłącznie sczechizowana forma z u, dlatego po 1945 r. przyjęto takie brzmienie, tym bardziej, że gwara polska nie sięgała już do zgermanizowanego Prudnika. Obecnie mamy jednak dowody, że polska forma Prądnik była znana i używana w sąsiedztwie. Oto słownik gwary z Góry św. Anny R. Olescha cytuje obok formy Prudnik takie postać Prómnik, która oczywiście kontynuuje formę Prądnik. Także zapis Polnisch-Neustat przynajmniej pośrednio dowodzi, że miasto miało przed germanizacją ludność polską. Forma Prudnik byłaby więc czechizmem kancelaryjnym, co w tej części Śląska nie dziwi.

PSZCZYNA - Plischyr (!) zam. Plisschyn 1302, Plessina 1326, in Blissczyna 1425, Plschina 1407, niem. Pless; nazwa miasta pochodzi od n. rzecznej, obecnie Pszczynki, której pierw. brzmienie jest sporne: 1) Blszczyna: bleszcz- , bły- szczeć', tj. woda błyszcząca, 2) Plszczyna: plszcz- 'pluskać', tj. woda pluskająca. Obie etymologie są możliwe; obecna forma przez uproszczenie trudnej grupy spółgłoskowej Plszcz - Pszcz.

PSZÓW - Dorf Psow 1265, Pschaw 1415;stara nazwa od nie zachowanego 'psza (jest tylko psz-ono, psz-en-ica, stpol. samopsza) pszenica, po stczes. pśe 'pszenica` oraz n.m. Pśow 1086 i Pśovane.

PYSKOWICE - Piskowice (1256), Piscowitz ok. 1300, Pyscowicz 1318; od przezwiska Pysk 1268 r.

RACIBÓRZ - Ratibor 1108, Rattibor 1217; od im. Racibor 1193 r., por. stpol. rać 'walka' oraz borzyć 'walczyć'. Co te dwa tematy bliskoznaczne razem w imieniu znaczyły, trudno dziś ustalić.

RADLIN - Redlino ok. 1300, Radlin 1652; od n.o. Radel 1717 r., por. Radłów.

RADZIONKÓW - Radcinchow 1326, Radzankow 1483, Nowy Radzionków 1920; od im. Radzionek, por. Radzień 1292 r. .- Radosław.

RUDA ŚLĄSKA - Ruda ok. 1300; podmokła łąka, bagnisko - od koloru rudego wody.

RYBNIK - Rybnik (1196) in Ribnich 1223, Rebnic 1226, Ribnicy 1234, Rybniki ok. 1480 r.; zapisy wskazują wyraźnienia pierw. Rybnicy ludzie trudniący się połowem ryb, nowsza nazwa pod wpływem niem. formy Rybnik.

RYDUŁTOWY - Rudolphi villa, Renoltowitz ok. 1300, z Rynolticz 1453, Rudultow 1652, Rydultow 1679; zapożyczone imię niem. Rudolf ulegało przekształceniom na Rudułt, potem Rydułt, także wahanie formy -ów -owy, przejściowo -ice.

SIEMIANOWICE ŚLĄSKIE - Simanovici 1273, Siemianowicze 1598, od im.Siemian 1218r.

SIEWIERZ - Seuor 1123-1125, Syewyor 1470-1480, Siewier 1546, Syewyerz 1544. Pochodzi od nie istniejącego słowa siewior, oznaczający wiatr północny.

SKOCZÓW - civitas Skocoviensis 1267, Zchotschow 1327; od n.o. Skocz, por.Skok 1206 r.

SOŚNICOWICE - Sossnessowitz ok. 1300, Soschneschowitz 1383; od przezwiska Sośnica 1467 r.

STRUMIEŃ - Swarczenwasser 1407, z Strumienie 1450; od pierw. n. wodnej (Czarny) Strumień 1283: strumień , potok, rzeczka.

STRZELCE OPOLSKIE - Strelech 1271, Strelecz 1290, Strzelce 1845, pierw. Strzelcy łowiący zwierzynę przy pomocy łuku i strzał.

ŚWIĘTOCHŁOWICE - Swentochlevice 1332, Swietochlowicz 1482, pierw. Świętochlowice ; n.o. Świętochel. Baza święt - jest licznie reprezentowana w antroponimii, por. choćby Świętoch 1265, Świętosz 1203 itp.

SUCHA BESKIDZKA - pierwsza wzmianka o osadzie Sucha pochodzi z 1405.

TARNOWSKIE GÓRY - Bergstadt Tarnowitz 1528, Tarnowitzer Berge 1529, Tarnowskie Góry 1845; miasto założono w pocz. XVI w. obok starej osady Tarnowice (obecnie Tarnowice Stare) w związku z rozwojem górnictwa ołowiu i srebra, stąd niem. Tarnowitz i człon odróżniający Tarnowskie : Tarnowice. Stpol. góra. znaczyła także kopalnię, miejsce wydobycia kruszcu i tutaj z takim znaczeniem mamy do czynienia.

TOSZEK - Tossecz 1201, Toschecz 1234; od im. Toszek 1478 F- Tolisław, tj. pierw. Toszecz, dop. Toszcza -> niem. Tost i wtórne Toszek.

TYCHY - in Tichi 1467, do Tichow 1472, Wes Tychy 1517; n.o. Tych 1369 r. Tymoteusz.

UJAZD - Circuitio iuxta Cozli 1155, Uiazd 1222; od stpol, ujazd 'obszar ziemi, którego granice zakreślano przez objazd', zvb. Objazda, W Polsce istnieje kilkadziesiąt Ujazdów, a w Czechach aż I21 nazw Ujezd - była to widać powszechna forma ustalania granic w średniowieczu.

USTROŃ - in Ustrona ok. 1300, de Vstrony 1478; pierw. Ustronie :ustronie (-u stron~) 'miejsce zaciszne, ustronne.

WADOWICE - Wadowic 1325; dwie hipotezy, pierw. powiązana z człowiekiem o imieniu Wad, przypuszczalnym zasadźcy tych terenów. Jego dzieci - to Wadowice, druga hipoteza domniemany założyciel Wadowic, udzielnego księcia oświęcimskiego - Władysława, znajdującego się pod silnymi wpływami czeskimi. Czeskie zdrobnienie tego imienia, to Wad lub Wadec. Nazwa miejscowości mogła więc brzmieć "Władowice".

WISŁA - ves Wyssly, Weichsel 1643; nazwa pochodzi od starej n. rzecznej Wisła, która ma bazę wodną praindoeur. veis // `vis- 'płynąć, ciec', tj. `Vis-la - Wisła.

WILAMOWICE - Wilhelmsau 1250; od założyciela Wilhelma.

WODZISŁAW ŚLĄSKI - Viadislavia 1199, Wladislaw 1226-82, Wlowislawia ok. 1300, r niem. Loslau; od im. Włodzisław XIII w. (wtórne Władysław). Forma zanikiem gwarowym -ł- od XVII w., por. śl. gowa = głowa.

WOJKOWICE - XIIIw. pierwsza wzmianka; nazwa pochodzi od nazwy osobowej Wojek jako formy skróconej i zdrobniałej pochodzącej od imienia Wojciech lub Wojsław.

WOŹNIKI - villa… Uoznici 1206, Wosnik 1310, oppidum Wosniki 1598; pierw. Woźnicy wyrabiający wozy, kołodzieje.

ZABRZE - Sadbre sive Cunezindorf ok. 1300, in pago Zabrze 1679, od 1922-1945 niem. Hindenburg; pierw. Zadbrze : stpol. debra, debrz 'urwiste, zarosłe doły, wąwóz, tj. miejsce "za debrami", skrócone fonetycznie na Zabrze. Niem. Hindenburg było n. pamiątkową ku czci niem. marszałka von Hindenburga.

ZATOR - Sathor ? 1228; w pobliżu zbiegu Ziemi krakowskiej (Małopolski) i Śląska stworzono w XII. "Zator" w postaci zespołu warowni i grodziska - granicznego Gródka strzegącego szlaku handlowego wiodącego z Krakowa na Śląsk. Nazwa oznaczać miała zamknięcie, czyli zatorowanie drogi lub rzeki do Czech przez Oświęcim.

ZAWADZKIE - Zawadzki 1845, pot. Zowadzkie; od założyciela huty Franciszka Zawadzkiego (pocz. XIX w.), a więc n. pamiątkowa.

ZDZIESZOWICE - Zdzieszowicz 1405, Zdziechowicz 1484, Dzieszowice 1845; od im. Zdziesz(a) 1193 r. - Zdziesław.

ŻORY - in Zary 1258, villa nostra Sari 1272; od wyrazu żar 'miejsce wypalone, nazwa związana z dawna gospodarką żarową, por. Zarzyska. Forma z -o- gwar. śląska.

DAWNE MIASTA

BIAŁA (BIELSKO-BIAŁA) - Bela 1225, pochodzi od pierw. nazwy rzeki Biała.

BIELSKO (BIELSKO-BIAŁA) - zu Bilitz 1312, Belsco 1333, Biała flu (rzeka) 1558; oba miasta, przedzielone rzeką Białą połączyły się po 1945 r., STARE BIELSKO, cz. Bielska: die alde Belicz 1452, Stare Bielsko 1592 - nowe miasta zakładano zazwyczaj przy już istniejącej starej osadzie, która zazwyczaj zachowywała swoją nazwę z dodatkiem Stary; Forma przymiotnikowa. Biel-sko: n. rz. Biała, tj. bielskie miasto położone nad Białą - jest to nazwa relacyjna, pochodząca od już istniejącej nazwy wodnej.

BOGUSZOWICE(RYBNIK) - Bogussowicz 1258; od im. Bogusz 1136 r.

BRZEZINY ŚLĄSKIE (PIEKARY ŚLĄSKIE) - Brzezina (leśn.) 1818; forma l.mn. od brzezina, od wyrazu brzezina las zagajnik brzoszowy.

BRZOZOWICE KAMIEŃ (PIEKARY ŚLĄSKIE) - Brzesowitze 1235, Bresowi Jasd 1277, chyba też pierw. Brzozow-ica, tj. brzozowa wieś , rzeczka por. zapis z 1277 r. informujący o jazie na rzece. Kamen 1277; od wyrazu kamień, tj. "miejsce kamieńste".

CHWAŁOWICE (RYBNIK) - Chwalowitz ok. 1300, od im. Chwał 1220 r. - Boguchwał.

CZERWIONKA (CZERWIONKA-LESZCZYNY) - Tscherwonka 1531; od gwar. czerwionka, rodzaj gliny zabarwionej na czerwono, śl. Archaizm czerwiony zam. Czerwony.

KAZIMIERZ - Jaroslav 1198, 1202, Jaroslaw gue nune Cazemiria dicitur 1213, stara nazwa od im. Jarosław 1212 r., od XIII w. nazwana Kazimierzem na cześć księcia Kazimierza Opolskiego Jest to jedna najstarszych nazw pamiątkowych na naszych ziemiach.

KŁODNICA (KĘDZIERZYN-KOŹLE) - "Kłodna rzeka" - Kłodn-ica : kłoda 'pień, kloc wydrążony'.

KOSTUCHNA (KATOWICE) - de Villa Kostuchna 1716, zu Kostuchna 1773, najpewniej od nazw. Kostuchna, por. n.o. Kostuchno 1469 r., Rospond tłumaczy jako 'miejsce, gdzie grzebią kości'.

KOŹLE (KĘDZIERZYN-KOŹLE) - Kosle 1104. iuxta Kozli 1155, Cosli 1223, niem. Cosel;

KRÓLEWSKA HUTA (CHORZÓW) - od 1797 huta i osada Königshütte, Królewska Huta; , po zbudowaniu huty na nazwa kulturowa

LESZCZYNY (CZERWIONKA-LESZCZYNY) - z Lessczin 1437; od wyrazu leszczyna, lasek, zagajnik leszczynowy, forma w l.mn.

ŁABĘDY (GLIWICE) - Labant 1286, von Labanthi 1444, pot. Łabęty; od n.o. Łabęda XVI w. a Łabęta 1440. Tu również nie można wykluczyć pierw. znaczenia topogr. Łabędzie od dzikich łabędzi , por. śl. łabęt 'łabędzi'.

MURCKI (KATOWICE) - Murkow (!) 1822, Murczki 1859. Nazwę można tłumaczyć dwojako: 1) od nazw. Murcek, 2) jako prześmiewną od gwar. murcki 'umorusani'.

NIEDOBCZYCE (RYBNIK) - Nedobici 1223; od n.o. Niedobka XIII w.

NOWY BYTOM (RUDA ŚLĄSKA)- Friedenshütte 1840, Nowy Bytom 1922; od nie poświadczonego im. 'Bytom - Bytosław, por. Bytom nad Odrą.

PILCHOWICE - Pilchowitz ok. 1300., Pilchowicz 1363, Pylchowicz 1411, Pylchowitze 1531; nazwa wskazuje, że w XIII wieku zamieszkiwali we wsi Pilchowicy - dziedzice jakiegoś Pilcha

POKÓJ - osada założona w 1749 r. przez ks. Karola Wirtemberskiego jako miejsce letniskowe, stąd n Karlsruhe charakterze pamiątkowym (por. także miasto Karlsruhe Badenii-Wirtembergii), którą rychło spolszczono na Pokój, por. Carlsruhe, Pokój 1784.

PRÓSZKÓW - Proscow 1319, de Proskow 1333; od im. Proszek 1204 r. Prosimir.

RUDA (RUDA ŚLĄSKA) - Ruda ok. 1300; podmokła łąka, bagnisko - od koloru rudego wody.

SKOROGOSZCZ - Scorogostou most 1225, Surogosth 1284,; pierw. Skorogostów Most, czyli złożona nazwa dzierż.

SŁAWIĘCICE (KĘDZIERZYN-KOŹLE) - Slauecici 1246, Slavienticz 1287, od im. Sławęta XII w. - Sławomir.

STRZELECZKI - Strelicz 1327, Parva Strelicz1447

STRZYBNICA - (TARNOWSKIE GÓRY) Friedrichsshütte, Strzibnica 1845; hutę srebra i ołowiu założono w 1786 r.; od gwar. strzybny 'srebrny'+ - ica, tj. 'srebrna huta'.

SZOPIENICE (KATOWICE) - Schepyencze 1360, Szepieniecz, Szopieniecz 1397; pierw. Szop-iniec: szopa 'budynek gospodarczy , forma na -ice wtórna pod wpływem częstych nazw na - ice w tej okolicy.

ŚCINAWA MAŁA - Stinava 1236; od nazwy rzecznej Ścinawa (Stenava 1213, Sczenyawa, Styenawa 1474), etymologia jest sporna baza prasłowiańska lub germańska.

WESOŁA (MYSŁOWICE) - Wessola 1743; najczęściej były to nazwy karczem, ale oznaczały także 'miejsce wesołe, przyjemne'.

WIELOWIEŚ - Magna Villa ok. 1300, z Welewscy 1463; od przym. Wieli, tj. wielka wieś

WIREK (RUDA ŚLĄSKA) - Antonienhütte, Wiereg (kolonia hutnicza) 1821; leży nad potokiem, od bazy wodnej wir, wirek' wir wodny, głębokie miejsce w wodzie; możliwe pochodzenie od nazw. Wirek.

ZBROSŁAWICE - von Broslawicz 1282, Sbroslawitz ok. 1300 od im. Zbrosław 1391r.

BIBLIOGRAFIA:

Fragmenty z książki:

- "Górny Śląsk w świetle nazw miejscowych" - Henryk Bobrek

- strony internetowe miast i gmin