Katedry i Bazyliki

Archikatedra kościoła rzymskokatolickiego

Archikatedra Chrystusa Króla w Katowicach - Katedra, jako kościół biskupa diecezjalnego, stanowiąc centrum życia religijnego każdej diecezji, nazywana jest matką wszystkich jej kościołów. Jest ona największą katedrą w Polsce. Fasadę katedry tworzy monumentalna kolumnanda, nad którą umieszczono złocony napis: Soli Deo honor et gloria - Jedynie Bogu cześć i chwała. Na dachu, pod niewidocznym z dołu zadaszeniem, umieszczono pięć dzwonów odlanych w Passau. Wśród nich największy - Jubileuszowy waży 3,5 tony. Nad całą masywną bryłą katedry góruje kopuła zwieńczona latarnią z krzyżem widocznym z daleka. Nad wnętrzem katedry dominuje figura Chrystusa Króla Wszechświata, zawieszona w prezbiterium nad głównym ołtarzem.Ołtarz główny, okrągły, położony centralnie, zdobiony płaskorzeźbami ze scenami Ostatniej Wieczerzy i wesela w Kanie Galilejskiej, łączy prezbiterium z kaplicą Chrztu Świętego i kaplicą Najświętszego Sakramentu. Dnia 20 czerwca 1983 w katowickiej katedrze gościł papież Jan Paweł II. Dziewięć lat później w obecności biskupów śląskich odczytano w niej bullę Totus Tuus Poloniae Populus z 25 marca 1992, erygującą metropolię katowicką i tworzące archikatedrę.

Katedry kościoła rzymskokatolickiego

Katedra św. Krzyża w Opolu - Początki tej świątyni jednak sięgają lat wcześniejszych. W roku 1024 Biskup Wrocławski przekazał nowemu kościołowi w Opolu relikwie Świętego Krzyża, które otrzymał w podarunku od św. Emeryka. Wtedy to miasto zmieniło swój herb: do piastowskiego orła dodano połowę krzyża. Na początku XIII stulecia powołana została kapituła, a kościół Świętego Krzyża stał się kościołem kolegiackim. Dzięki szczodrobliwości księcia Bolesława I już w roku 1295 wybudowano w stylu późnoromańskim bazylikę z wieżą, która stała się prawdziwą ozdobą miasta. Kolegiatę Świętego Krzyża poświęcono 16 listopada 1295 roku. 15 sierpnia 1945 roku Prymas Polski August Hlond na mocy pełnomocnictw papieskich utworzył przy Świętym Krzyżu, który w ten sposób stał się prokatedrą, Administrację Śląska Opolskiego. W grudniu 1952 roku, odbyto w prokatedrze jubileusz 250-lecia sprowadzenia do Opola wizerunku Matki Bożej Opolskiej. Głównym celebransem uroczystości był Prymas Polski Stefan Wyszyński. Po wydarzeniach październikowych terytorium kościelne Śląska Opolskiego otrzymało pierwszego biskupa - ks. dra Franciszka Jopa. Z katedrą, a właściwie z cudownym obrazem MB Opolskiej, związany jest także pobyt Ojca Świętego Jana Pawła II na Górze św. Anny 21 czerwca 1983 roku, gdzie Maryja wraz z Dzieciątkiem została ukoronowana.

Katedra św. Piotra i Pawła w Gliwicach - Gwałtowny rozwój miasta pod koniec XIX w. skłonił rajców miejskich do podjęcia starań o budowę w Gliwicach nowego kościoła. Dokument Kurii Książęcobiskupiej we Wrocławiu, zezwalający na budowę kościoła, wystawiono w 1890 r. Plac pod budowę, o wartości 40.000 ówczesnych marek niemieckich, był darowizną miasta. Ponadto miasto Gliwice na budowę kościoła przeznaczyło dalszych 60.000 marek część kosztów pokryła Kuria wrocławska. Resztę funduszy pozyskano dzięki wielkiej hojności ówczesnych mieszkańców miasta (suma kosztów budowy: 493.221 marek niemieckich). 4 maja 1896 r., po uroczystej Mszy św., proboszcz parafii Wszystkich Świętych, ks. Paweł Buchali, wybrał na placu budowy pierwszy szpadel ziemi, a 23 listopada tegoż roku poświęcono kamień węgielny pod nową świątynię w stylu neogotyckim, według projektu rodowitego bytomianina, prof. Heera, mieszkającego w Wiedniu. Prace budowlane wykonywali miejscowi rzemieślnicy. Wyposażenie wnętrza jest dziełem Zakładu Sztuki Kościelnej Buhla z Wrocławia. 8 listopada 1899 r. budowniczy kościoła, ks. Paweł Buchali, poświęcił nowy kościół pw. św. Apostołów Piotra i Pawła i odprawił w nim pierwszą Mszę św. Uroczystej konsekracji kościoła dokonał 16 maja 1900 r. książę - biskup wrocławski, kard. Jerzy Kopp. W Uroczystość Zwiastowania Pańskiego 25 marca 1992 r. papież Jan Paweł II erygował diecezję gliwicką, a parafialny kościół pw. św. Apostołów Piotra i Pawła podniósł do godności kościoła katedralnego.

Katedra św. Mikołaja – Została wzniesiona w latach 1443-1447 w stylu gotyckim. Jej fundatorem był książę cieszyński Wacław I. Świątynię wzniesiono na miejscu drewnianego kościółka stojącego w Bielsku od chwili założenia miasta. Patron nowego kościoła stał się jednocześnie patronem Bielska. W latach 1559- 1630 kościół zamieniono na zbór luterański, później został zwrócony katolikom. Świątynia była kilkakrotnie niszczona przez pożary, m.in. w 1659, 1750, 1808 i 1860 r., przez co niemal całkowicie straciła swój gotycki wygląd. Ostatnia przebudowa kościoła, według projektu wiedeńskiego architekta Leopolda Bauera, miała miejsce w latach 1908-10. Po przebudowie wieża kościelna była najwyższą budowlą w Bielsku. Dwa ostatnie pożary przetrwała kaplica Matki Boskiej Częstochowskiej ze słynnym obrazem - kopią malowidła z XVII wieku przywiezioną przez pułkownika Teodora Sułkowskiego - ojca Józefa, adiunkta Napoleona Bonaparte. Na chwilę obecną świątynia, podniesiona w 1992 roku do godności katedry dla utworzonej diecezji bielsko - żywieckiej, przedstawia mieszankę stylów - gotyku, baroku, neoromanizmu i secesji. W prezbiterium, nawie i kaplicy znajduje się sklepienie kolebkowo-krzyżowe. Ściany prezbiterium rozczłonkowane są „kompozytowymi pilastrami, dźwigającymi odcinki belkowania, nawa zaś rozdzielona jest grubymi filarami przyściennymi, tworzącymi wnęki ołtarzowe.

Katedry kościóła ewangelicko-augsburskiego w RP

Katedra Zmartwychwstania Pańskiego w Katowicach – Wraz z rozbudową Katowic stale zwiększała się ilość ewangelików. Ewangelicy w tym okresie musieli uczęszczać do kościoła w Chorzowie, co wiązało się z wieloma niedogodnościami komunikacyjnymi. Rozpoczęto więc starania o utworzenie w Katowicach samodzielnej parafii. Budowa ewangelickiej świątyni stała się ważnym elementem architektonicznym i kulturowym powstającego miasta. Kościół Zmartwychwstania Pańskiego, jako najstarsza murowana budowla sakralna w Katowicach, jest nietuzinkowym przykładem wysokiej klasy budowli architektonicznej, którą może stawiać w rzędzie zabytków, integralnie związanych z początkiem miasta i zasługujących na szczególną ochronę oraz popularyzację. Świątynia była zbudowana w neoromańskim stylu nazwanym okrągło – łukowym (Rundbogenstil), który jako samodzielny styl wywodził się z berlińskiego środowiska, jednego z najbardziej twórczych środowisk w Europie XIX wieku. Na specjalnym Synodzie w Pszczynie w 1923 roku utworzono Ewangelicki Kościół Unijny na Polskim Górnym Śląsku. Był to samodzielny kościół wyodrębniony z dotychczasowego Pruskiego Kościoła Unijnego z siedzibą władz w Katowicach. Synod diecezjalny stał się synodem krajowym z upoważnieniami synodu generalnego i prowincjonalnego, zaś pięcioosobowe prezydium otrzymało nazwę Naczelnej Rady i upoważnienia Konsystorza wrocławskiego oraz Naczelnej Rady Kościelnej w Berlinie. Upoważnienia generalnego superintendenta otrzymał dotychczasowy superintendent Ks. H. Voss z tytułem Prezydenta Krajowej Rady Ewangelicko – Unijnego Kościoła na Polskim Górnym Śląsku z siedzibą w Katowicach. Katowice stały się więc na 16 lat siedzibą władz zwierzchnich ewangelickiego Kościoła, do którego należało 16 parafii z dotychczasowej diecezji pszczyńskiej i 8 z dotychczasowej diecezji gliwickiej – łącznie do tego kościoła należało 40 tys.

KatedrA Zbawiciela w Bielsku-Białej - Dnia 19 marca 1782 roku położono kamień węgielny pod budowę nowej świątyni. Praca była zaplanowana na kilka lat. Zanim wykonano fundamenty, postawiono prowizoryczny drewniany dom modlitwy; drzewo na budowę ofiarował właściciel Jaworza baron Laszowski. Poświęcenia kościółka dokonał superintendent Bartelmus z Cieszyna w języku niemieckim, kazanie w języku polskim zaś wygłosił ks. Krystian Frohlich. Odtąd odbywały się nabożeństwa w każdą niedzielę. Nadto odbywała się też w każdą niedzielę spowiedź z komunią świętą i katechizacje. Nie mama pewności, kto był projektantem bielskiego kościoła. Według ks. A. Buzka plan budowy miał sporządzić słynny architekt króla Stanisława Augusta Szymon Bogumił Zug. Wykonał on dwa czy nawet trzy plany kościoła ewangelickiego w Warszawie. Ewangelicy warszawscy wybrali plan rotundy, a inne plany odstąpili ewangelikom bielskim. W każdym razie kościół odznacza się czystością formy i stylu. Z chwilą ukończenia budowy był to budynek prostokątny bez wieży i przybudówki, mieszczącej klatkę schodową, którą dobudowano w latach osiemdziesiątych XIX wieku, wieża zaś powstała w latach 1849- 1852 a obecny, neogotycki, kształt pochodzi z czasów przebudowy w latach 1881-1882. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1918 r. w Cieszynie został powołany tzw. seniorat, któremu podlegały wszystkie parafie Śląska Cieszyńskiego do roku 1920, kiedy to nastąpiło przekazanie zborów pod administrację Konsystorza Ewangelicko-Augsburskiego w Warszawie na skutek starań ks. Franciszka Michejdy i Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego. W 1936 r. cieszyński seniorat przemianowano na diecezję, której katedrą stał się Kościół Zbawiciela w Bielsku.

Konkatedry kościoła rzymskokatolickiego

Konkatedra Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Żywcu - W 1428 roku na terenie Rudzy – przedmieścia Żywca został wybudowany Kościół św. Krzyża. Ponieważ leżał on poza obrębem miasta, mieszczanie żywieccy postanowili wznieść własną świątynię. Stało się to zapewne przed 1470 rokiem, ponieważ kościół w Żywcu wspomina J. Długosz w Liber beneficiorum z lat 1460-1470. Kościół ten, zbudowany w stylu gotyckim, stał się kościołem parafialnym. W XVI wieku kościół był dwukrotnie rozbudowywany staraniem rodziny Komorowskich, ówczesnych właścicieli Żywiecczyzny. W wyniku licznych zmian wnętrza kościoła, niewiele można powiedzieć o jego pierwotnym wystroju. Dawny ołtarz główny, przedstawiający płaskorzeźbę ze sceną Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny ufundowali Jan i Wawrzyniec Komorowscy w 1542 roku. Ołtarz jest późnogotyckim tryptykiem z dwoma skrzydłami. Powstało ono niewątpliwie pod wpływem podobnego dzieła Wita Stwosza. Sprowadzono je z Budzimia na Węgrzech, gdzie został ocalony z kościoła plądrowanego przez Turków. W konkatedrze znajdują się dwie kaplice: Kaplica Komorowskich i kaplica Habsburgów.

Katedry i Bazyliki

Bazyliki Mniejsze kościoła rzymskokatolickiego

Bazylika Najświętszej Marii Panny i św. Bartłomieja w Piekarach Śląskich (data nadania tytułu: 1962.12.01) - W XII-wiecznych dokumentach Piekary wymieniane są jako osada, w której już od 1303 r. Istniał romański kościółek p.w. św. Bartłomieja. W ołtarzu bocznym świątyni znajdował się wizerunek NMP nieznanego autora i fundatora. Niezwykły kult Maryi rozwinął się w Piekarach na pocz. XVII w. Dowiadujemy się, że wkrótce po przeniesieniu obrazu z ołtarza bocznego do głównego (1659) miało miejsce wiele cudownych uzdrowień, o których głośno było w całej okolicy. Piekary to miejsce kultu maryjnego, do którego pierwsze pielgrzymki przybywały już w 1676 r. Miejsce to odwiedziło wiele znakomitych osobistości, m.in. król Jan III Sobieski, król August II, jego syn - August III, cesarz Fryderyk Wilhelm IV, księżna Lanckorońska, księżna Holsztynu - Karolina Brzeska. Ruch pielgrzymkowy nadawał miejscowości specyficzny charakter miejsca pątniczego. Rosnący kult maryjny pociągał za sobą takie ożywienie ruchu pątniczego w XIX wieku, że drewniany kościółek okazał się zbyt ciasny. W 1826 roku proboszczem został ks. Jan Alojzy Ficek, który postanowił wybudować nową, większą, murowaną świątynię. Budowali ją miejscowi ludzie, którzy także zbierali pieniądze na ten cel. Konsekracji nowego, neoromańskiego kościoła dokonał biskup wrocławski Melchior von Diepenbrock 22 sierpnia 1849 roku. Wokół świątyni według projektu Daniela Groetschla znajdują się cztery kaplice oraz Rajski Plac z piątą kaplicą św. Rafała, w której znajduje się ołtarz z pierwotnego kościoła św. Bartłomieja. Wzdłuż muru kościelnego, na kamiennych cokołach umieszczono wykute w kamieniu figury 12 Apostołów. Namalowany pod koniec XVII w. obraz początkowo pełnił rolę kopii, po wywiezieniu oryginału do Opola, sam zajął jego miejsce i zaczął słynąć łaskami. Dnia 15 VIII 1925 r. obraz MB Piekarskiej koronowano uroczyście koronami, które podarował i poświęcił papież Pius XI. Korony nałożył ks. Wawrzyniec Lauri, nuncjusz papieski w Warszawie. Podczas pielgrzymki Jana Pawła II do Ojczyzny w 1983 r. obraz MB Piekarskiej przywieziono do Katowic. Ojciec Święty nadał wówczas Pani Piekarskiej tytuł Matka Sprawiedliwości i Miłości Społecznej oraz podarował Jej Złoty Różaniec. Bazylika Najświętszej Marii Panny i św. Bartłomieja to najbardziej znane sanktuarium na Śląsku i jedno z najsłynniejszych w Polsce.

Bazylika św. Ludwika Króla i Wniebowzięcia NMP w Katowicach - Panewnikach (data nadania tytułu: 1974.11.12) - Szybki rozwój górnictwa i hutnictwa na Górnym Śląsku w II połowie XIX w. spowodował zwiększenie zapotrzebowania na siłę roboczą w tym okręgu. Gwałtowny napływ ludności z innych prowincji pruskich, szczególnie Wielkopolski, stał się powodem angażowania do pracy duszpasterskiej zakonników, zwłaszcza znanych i popularnych franciszkanów. Na propozycję ks. Ludwika Skowronka postanowiono osiedlić franciszkanów w Panewnikach, miejscowości oddalonej od kościoła parafialnego w Mikołowie o ok. 8 km. Na początku grudnia 1902 roku pierwsi bracia - Tacjan Hante i Ubald Miera - zajęli tymczasowe lokum. Z latami Panewniki przeistaczały się w wielki ośrodek życia religijnego. Po konsekracji kościoła stały się celem licznych pielgrzymek, m.in. bractw kościelnych. Największe rzesze wiernych gromadziły odpusty Porcjunkuli i św. Ludwika IX króla, patrona panewnickiej świątyni. W 1908 rok kościół został poświęcony przez biskupa wrocławskiego, Jerzego kardynała Koppa. Franciszkanie każdego roku w grudniu, przypuszczalnie od r. 1908, ustawiali stajenkę bożonarodzeniową. Adoracja przy żłóbku ściągała zawsze do kościoła w Panewnikach tłumy wiernych. W 1976 odbyły się uroczystości nadana tytułu Bazyliki Mniejszej przez Bp. H. Bednorza.

Bazylika na Górze św. Anny w Leśnicy (data nadania tytułu: 1980.03.27) - Dzieje pierwszego znanego kościoła na Górze związane są z rodem szlacheckim Strzałów, którzy od 1439 r. byli właścicielami okolicznych majątków ziemskich, w tym dóbr Poremba. Prawdopodobnie Krzysztof Strzała, wolny wójt Leśnicy, w 1485 r. rozpoczął budowę obecnego kościoła ku czci św. Anny na szczycie Góry. Dalsze losy Sanktuarium na Górze św. Anny wiążą się z szlacheckim rodem Gaschinów. Gaschinowie nie należeli do miejscowej szlachty z dawna osiadłej na tych terenach. Byli polskim rodem szlacheckim osiadłym w Ziemi Wieluńskiej, gdzie dotąd istnieje wieś Gaszyn od której wzięli nazwisko. Na początku XVI stulecia Mikołaj Gaszyński, który miał przydomek ŸSilesius osiadł na Śląsku dając początek nowej linii rodu. W 1621 r. otrzymali Gaschinowie tytuł baronów Królestwa Czech, a wkrótce potem dyplom hrabiowski od cesarza Ferdynanda II. Dnia 6 sierpnia 1656 r. hrabia Melchior Ferdynand przekazał Franciszkanom klucze kościoła św. Anny wraz z aktem darowizny szczegółowo opisującym wielkość klasztornych włości. Od momentu osiedlenia się Franciszkanów przy kościele św. Anny wzrósł mocno napływ pielgrzymów. W 1980 r. dzięki staraniom biskupa Alfonsa Nossola, ordynariusza diecezji opolskiej, kościół na Górze św. Anny został wyniesiony przez papieża Jana Pawła II do godności Bazyliki Mniejszej. Sanktuarium na Górze św. Anny - Miejsce kultu religijnego związane jest cudowną figurką św. Anny Samotrzeciej. Powstanie figurki datuje się na połowę XV stulecia. Przedstawia ogromną wartość historyczną i artystyczną.

Bazylika Ofiarowania Najświętszej Marii Panny w Wadowicach (data nadania tytułu: 1992.03.25) - Najstarsza wzmianka o kościele w Wadowicach pochodzi z roku 1325. Był on wówczas filią parafii w Mucharzu. W dziesięć lat później decyzją biskupa krakowskiego z 1335 roku włączono wadowicki kościół do parafii w Woźnikach. Początkowo był to kościółek mały i drewniany. Ówczesne Wadowice, niewielka osada handlowa położona w widłach Skawy i Choczenki, często niszczone były kataklizmami powodzi i pożarów. W 1440 roku doszło do jednego z największych pożarów w dziejach miasta. Ogień zniszczył wówczas również kościół. Miasto odbudowywało się ze zniszczeń między innymi dzięki przywilejom książęcym książąt oświęcimskich i odnowieniu praw miejskich według prawa chełmińskiego. Wtedy właśnie, w połowie XV wieku w pobliżu rynku wadowickiego rozpoczęto budowę orientowanej świątyni murowanej. Z tego okresu pochodzi prezbiterium obecnego kościoła, które jest pozostałością tamtej średniowiecznej budowli gotyckiej. Prawdopodobnie od początku swojego istnienia świątynia była pod wezwaniem Wszystkich Świętych. Staraniem proboszcza ks. Mikołaja Zamoyskiego papież Grzegorz XVI zamienił w 1836 roku tytuł na Ofiarowania Najświętszej Marii Panny. 16 października 1978 roku na Stolicę Piotrową wybrany został pochodzący z Wadowic Karol Wojtyła – papież Jan Paweł II, wadowicka świątynia stała się znana na całym świecie. Licznie odwiedzana przez pielgrzymów z wielu krajów jest ośrodkiem kultu religijnego o coraz większym znaczeniu. W kościele umieszczony jest cudowny obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy, ukoronowany przez Ojca Świętego Wadowiczanina w dniu 16 czerwca 1999 roku podczas Jego trzeciej wizyty w rodzinnym mieście. Od świątyni kaplica oddzielona jest czarną kratą, na której umieszczono herb papieski i napis Totus Tuus oraz liczne wota składane przez wiernych w dowód wdzięczności za otrzymane łaski. U dołu obrazu łaciński napis „S. Maria de Perpetuo Succursu” – Matka Boża Nieustającej Pomocy. Obraz od ponad stu lat otaczany jest w Wadowicach i okolicy wielką czcią.

Bazylika św. Antoniego z Padwy w Rybniku (data nadania tytułu: 23.06.1993) - Św. Antoni z Padwy jest od niepamiętnych czasów patronem Rybnika i Ziemi Rybnickiej. W 1823 zbudowano kaplicę, w której umieszczono pochodzącą z XVII wieku figurkę świętego Patrona. Decyzja o budowie kościoła zapadła 20 IV 1903.Projekt sporządził Ludwik Schneider. Budowę prowadził ks. prob. Franciszek Brudniok. Prace wstępne rozpoczęto 14 IX 1903, kamień węgielny został poświęcony 13 VI 1904. Wieże kościoła zostały poświęcone 29.VIII 1907 a uroczystość poświęcenia nowego Kościoła odbyła się 29 września 1907r. w Święto św. Archaniołów, a konsekrowany przez biskupa wrocławskiego Adolfa Bertrama 30 IX 1915. Główny ołtarz wykonał rzeźbiarz C. Buhl z Wrocławia (1907). Dziełem rzeźbiarzy z Wrocławia jest także bogato rzeźbiona ambona z 1911 i zapewne też ołtarz Matki Bożej Różańcowej. Bogato rzeźbiony tron biskupi jest dziełem mistrzów z Oberammergau w Bawarii. Kościół św. Antoniego z Padwy był pomyślany jako miejsce, gdzie miały się odbywać uroczystości gromadzące wielką ilość wiernych, których nie był w stanie pomieścić kościół parafialny Matki Bożej Bolesnej. Nowe potrzeby duszpasterskie sprawiły, że 1 II 1952 przy kościele św. Antoniego ustanowiona została samodzielna kuracja, a 28 V 1957 parafia. Wystrój prezbiterium dostosowany do odnowionej liturgii zaprojektował architekt Krystian Laske z Katowic. 23 VI 1993 papież Jan Paweł II nadał kościołowi św. Antoniego tytuł bazyliki mniejszej.

Bazylika Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Pszowie (data nadania tytułu: 1997.06.07) - Ciasny, grożący ruiną kościółek za zgodą kurii biskupiej we Wrocławiu został zburzony, a w jego miejsce powstała w latach 1743-1747 stojąca do dziś, rozbudowana w sto lat później, świątynia wraz z obejściem. Projekt w 1740 r. wykonał najprawdopodobniej doświadczony budowniczy Georg Fridrich Gans lub któryś z członków jego rodzinnego warsztatu murarskiego z Krnova. Gans w swoim projekcie wykorzystał modne rozwiązania detali architektonicznych rozpowszechnionych przez czeskich architektów Christophera i Kiliana Ignaza Dientzenhoferów, a modelując wypukłą światłocieniową fasadę nadał jej niepowtarzalny, właściwy sobie kształt. Imponująca jest skala tego dzieła – okazałej pielgrzymkowej świątyni maryjnej, tak odmiennej od małych, skromnych wiejskich kościółków, która stała się przyczyną ciągłego wzrostu kultu maryjnego i zjawisk mirakularnych, ożywienia życia religijnego, kulturalnego i gospodarczego wsi. Kościół naśladuje najlepsze austriackie wzorce. Jest dwuwieżowy, o szerokiej przestronnej nawie obliczonej na pomieszczenie wielu pielgrzymów pod rozległym kolebkowym sklepieniem, z emporami (galeriami), będącymi ekskluzywnym dodatkiem wielkich świątyń. Dziś jest znakiem rozpoznawczym i najlepszą wizytówką Pszowa. Powodem budowy wspaniałego murowanego kościoła było sprowadzenie z zagranicy (Śląsk wówczas nie należał do Rzeczypospolitej) kopii najcenniejszego obrazu religijnego czczonego przez Polaków – cudownego wizerunku Matki Bożej z Jasnej Góry w Częstochowie. Zakupiona w 1722 r. przez mieszkańców Pszowa kopia została potarta o oryginalny obraz, by, jak wierzono, mogła zyskać część mocy.

Bazylika Wniebowzięcia NMP w Rudach (data nadania tytułu: 2008.02.01) - Początek miejscowości wiąże się z założeniem w Rudach w 1258 roku klasztoru Ojców Cystersów. Zakonnicy zostali sprowadzeni z Jędrzejowa przez księcia Władysława III Opolczyka, w celu zagospodarowania okolicznych terenów. Pierwszy kościół wraz z klasztorem wybudowali Cystersi w XIII wieku. Następny, wybudowany po 1300 roku, bez wieży, na planie krzyża łacińskiego, orientowany, wczesnogotycki, trójnawowy o przęsłach nakrytych sklepieniami krzyżowo-żebrowymi, bazylikowy z transeptem i dwiema bliźniaczymi kaplicami przy prezbiterium (oraz dobudowami barokowymi) – zachował się do dnia dzisiejszego i jest jednym z najcenniejszych zabytków architektury na terenie diecezji gliwickiej. W Bazylice znajduje się obraz Matki Boskiej Rudzkiej. Obraz jest kopią obrazu Matki Boskiej „Salus Populi Romani”, znajdującego się w bazylice Santa Maria Maggiore w Rzymie. Obraz został podarowany Ojcom Cystersom w 1228 roku przez księcia Władysława Opolczyka i księcia Kazimierza – założycieli Rud. Łaskami słynący obraz Matki Boskiej Rudzkiej był bardzo czczony aż do kasaty zakonu Cystersów w 1810 roku. Biskup gliwicki Jan Wieczorek, dekretem z dnia 28 maja 1995 roku, podniósł kościół pw. Wniebowzięcia NMP w Rudach do rangi Diecezjalnego Sanktuarium Matki Boskiej Pokornej. 17 czerwca 1999 roku, w czasie swej obecności w Gliwicach, Ojciec święty Jan Paweł II poświęcił korony dla obrazu Matki Boskiej Rudzkiej oraz pobłogosławił obraz. Uroczystość koronacji obrazu koronami papieskimi odbyła się 4 czerwca 2000 roku. 14 czerwca 2009 roku, w jubileusz 750-lecia pocysterskiego opactwa, kościół został wyniesiony do rangi bazyliki mniejszej.

Bazylika św. Wojciecha w Mikołowie (data nadania tytułu: 2008.03.14) - Budowę kościoła parafialnego pod wezwaniem św. Wojciecha rozpoczęto w 1843 r., a trwała ona z przerwami do 1861 r. Jeszcze na początku XX wieku kościół ten służył wiernym z 15 miejscowości. Jest to kościół trójnawowy w stylu neoromańskim, który może pomieścić 5 tysięcy wiernych. Kościół posiada dwie dwukondygnacyjne wieże, w których znajdują się cztery dzwony. Fasada mieszcząca wejście zwieńczona jest trójkątnym szczytem. Ołtarz główny z obrazem św. Wojciecha, biskupa i męczennika, zdobią figury św. Piotra i św. Pawła. W nawie bocznej po stronie prawej znajduje się ołtarz Najświętszego Serca Pana Jezusa z figurami św. Jadwigi i św. Elżbiety, w nawie bocznej po stronie lewej – ołtarz z obrazem Matki Boskiej Mikołowskiej, z figurami św. Józefa i św. Anny. Cennym zabytkiem kościoła są witraże z XIX w., szkoły krakowskiej, oraz stacje drogi krzyżowej – dzieło znanego artysty malarza, Jana Bochenka, z 1868 r. Na szczególną uwagę zasługują organy zbudowane w 1862 r. przez Johanna M.V. Haasa. Są to największe zabytkowe organy na Górnym Śląsku. Kościół w Mikołowie należy do dużych i okazałych świątyń, odznaczających się dużymi walorami architektury i sztuki, który po przeprowadzonym niedawno remoncie zyskał niezwykły blask. Na szczególną uwagę zasługują wspaniałe polichromie, zwłaszcza w prezbiterium, a także oczyszczone witraże. O szczególnym znaczeniu mikołowskiej świątyni świadczy to, iż parafia św. Wojciecha, jako jedna z najstarszych parafii w archidiecezji, jest matką 18 nowych wspólnot, które wydzieliły się z niej w ostatnim stuleciu. 31 sierpnia 2008 r., podczas uroczystej Mszy św. o godz. 12.00 w kościele św. Wojciecha w Mikołowie Ksiądz Arcybiskup Damian Zimoń oficjalnie ogłosił wyniesienie tej mikołowskiej świątyni do godności bazyliki mniejszej.

Bazylika św. Szczepana w Katowicach - Bogucicach - Obecny kościół wzniesiono w 1894 roku dzięki staraniom ks. prob. Ludwika Skowronka oraz ofiarności wszystkich stanów, zawodów i warstw społeczności parafii boguckiej. Konsekrowany został 25 października 1894 roku przez biskupa wrocławskiego ks. kardynała Jerzego Koppa. Budowę kościoła prowadził Muller pod nadzorem budowlanym Jackischa. Obraz Matki Boskiej łaskami słynącej z kościółka “na górce” przeniesiono do bocznego ołtarza co dopiero poświęconego nowego kościoła parafialnego. Matka Boska Bogucka zwana Panienką słynie z opieki nad parafianami boguckimi, z troski o rodziny. Bogucanie odczuwają opiekę Matki Boskiej. Nie zdarzały się tutaj nadzwyczajne cudowne uzdrowienia, lecz Ona słynęła z rozdawnictwa łask. Matka Boska Częstochowska wydaje się smutna, zatroskana, Piekarska poważna, Bogucka zaś jest pełna radości życia. “Panienka” Bogucka uważana była przez parafian za Opiekunkę gminy w najszerszym tego słowa znaczeniu, a więc także Katowic. Od 21 czerwca archidiecezja katowicka ma kolejną bazylikę. Do już istniejących dołączył kościół św. Szczepana w Katowicach-Bogucicach.