www.skladnica-gornoslaska.pl                             o stronie                             bibliografia                             kontakt

HISTORIA - KALENDARIUM

Śląsk Plemienny
Górny Śląsk pod panowaniem pierwszych Piastów
Górny Śląsk pod panowaniem Czech
Górny Śląsk zależny od monarchii Habsburgów
Górny Śląsk pod panowaniem Austryjackim i Pruskim
Górny Śląsk pod panowaniem Niemieckim i Polskim
Górny Śląsk pod panowaniem PRL
Górny Śląsk pod panowaniem Polskim

Śląsk Plemienny

"Geograf Bawarski" wspomina o istnieniu na Śląsku terytorium plemiennego Ślężan, Dziadoszan na obecnym Dolnym Śląsku oraz Opolan, Gołęszyców, i Głupie Głowy. Opolan, Gołęszyców, oddzielała od innych plemion śląskich puszcza zwana przesieką śląską, która pośrednio wpłynęła na kształt podziału terytorialnego Śląska na Dolny i Górny. Plemiona leżące w granicach obecnego Górnego Śląska zajmowały przestrzeń 20 grodów Opolan, 30 grodów Głupich Głów, 5 grodów Gołęszyców. Górny Śląsk pod panowaniem Państwa Wielkomorawskiego Od roku 875 terytorium Opolan weszło w skład Państwa Wielkomorawskiego (zwanego też Rzeszą Wielkomorawską). Państwo to zostało zapoczątkowane przez Mojmira I około 830 roku. Wielkie Morawy objęły obszar plemienny Czechów, Morawian, Gołęszyców, dorzecze Hornadu, Wagu, Hromu oraz Pocisie. W szczycie swojej potęgi obejmowało również tereny Wiślan, Ślężan, Opolan i Panonię. Potwierdzeniem tego mogą być zniszczone grody koło Wodzisławia, Skoczowa i Pyskowic. Górny Śląsk zależny od Czech Prawdopodobnie ziemie plemienne Opolan znalazły się w orbicie wpływów politycznych Czech. W okresie wojen Państwa Wielkomorawskiego z Frankami wzmocniła się niezależność państwa Czech, a Praga stała się siedzibą władców rodu Przemyślidów.

Górny Śląsk pod panowaniem pierwszych Piastów

1163 - Po odzyskaniu dzielnicy ojcowskiej przez synów Władysława Wygnańca nastąpił pierwszy podział śląska na dwie części. Starszy syn Władysława, Bolesław Wysoki, otrzymał północno-zachodnią część, zaś młodszy syn Mieszko Laskonogi południowo-wschodnią część, kasztelanię raciborską i cieszyńską.

1177 - Kazimierz Sprawiedliwy dołącza do ziem Mieszka Laskonogi ziemie siewierską, oświęcimską i bytomską. Oderwane od dzielnicy krakowskiej ziemie stały się częścią Śląska lecz nadal były podporządkowane diecezji krakowskiej.

1202 - Książę raciborski Mieszko Laskonogi,przyłącza ziemie opolską do swojego dotychczasowego terytorium, czyli ziem: raciborskiej, oświęcimskiej, siewierskiej, i bytomskiej.
Mieszko Plątonogi i Henryk Brodaty zawarli umowę potwierdzoną przez papieża Innocentego III. Umowa oznaczała faktyczne zniesienie prawa dzidziczenia między księstwem wrocławskim i księstwem opolsko-raciborskim, stając się podstawą defintywnego podziału Śląska na:

- Dolny Śląsk, nazwany póżniej księstwem śląskim(Ducatus Slezie)
- Górny Śląsk, nazwany księstwem opolskim (Ducatus Opol).

Obie część Śląska zaczeły się rozwijać w znacznym stopniu samodzielnie, a w dodatku oddzielała od siebie "Przesieka Śląska". Władza na Górnym Śląsku znajdowała się w rękach dynastii piastowskiej, pochodziła od Mieszka raciborskiego(Plątonogiego),który dał początek linii Piastów górnośląskich.

1210-1211 Książę raciborski Mieszko Laskonogi zdobywa Kraków oraz książęcy tron krakowski.

1211 - W Opolu rządy sprawuje syn Mieszka Laskonogiego - Kazimierz I, który jako pierwszy tytułuje się księciem opolskim. Za jego rządów Opole stało się główną siedzibą władcy i stolicą księstwa opolsko- raciborskiego

1211 - Opole zostaje lokowane na prawie zachodnim, prawdopodobnie flamandzkim.

1211 - W Krakowie umiera książe opolsko - raciborski Mieszko Laskonogi i tam zostaje pochowany.

1217 - Lokacja Raciborza na prawie flamandzkim przez księcia Kazimierza I,

1222 - Pierwsza wzmianka o Mikołowie,

1223/1225 - Przybyli osadnicy niemieccy posługiwali się językiem niemieckim i żyli w separacji od ludności miejscowej. Trzy osady : Ujazd, Biała oraz Gościęcin są to potwierdzone miejsca zamieszkiwania grupy osadników.

1234 - Prawa miejskie otrzymuje miasto Toszek,

1238 - Synowie Mieszka I Laskonogiego, Mieszko II i Władysław I odzyskują ojcowiznę

1241 - Najazd Mongołów na Śląsk, m.in.

- Gród raciborski dwukrotnie stawił czoła nawałnicy mongolskiej

- Oblężenie Opola i spalenie podgrodzia za rządów Mieszka II Otyłego,

- Spalono gród Mysłowice (pierwsza wzmianka o tym mieście),

- Mieszko II Otyły wraz wojskami górnośląskimi wycofuje się na Dolny Śląsk tam pod Legnicą odbywa się przegrana bitwa rycerstwa chrzecijańskiego.

- Lokacja miasta Wodzisław, po odbudowaniu grodu po zniszczeniach Mongołów - wskrzeszony przez Władysława I

1254 - Władysław I, Bytom otrzymuje prawa miejskie,

1257 - Władysław I, nadaje prawo lokacji wsi Chorzów Zakonowi Rycerzy Grobu Bożego z Jerozolimy.

- Lokacja miasta Wodzisław

1260 - Prawa miejskie otrzymuje miasto Pyskowice,

1272 - Dokument Władysława I o założeniu miasta obronnego Żor,

1276 - Pierwsza wzmianka o Gliwicach jako mieście,

1280 - Władysław opolski i książe wrocławski Henryk IV jako sojusznicy składają w Wiedniu hołd lenny Rudolfowi Habsburgowi przeciwko Ottonowi brandenburskiemu.

1281 - Po śmierci księcia Władysława I następuje podział księstwa opolskiego na mniejsze dzielnice. Synowie jego otrzymali poszczególne księstwa:
- Mieszko I - księstwo cieszyńsko-oświęcimskie
- Kazimierz - księstwo bytomsko - kozielskie
- Bolek II - księstwo Opolskie
- Przemysław - księstwo raciborskie .

- Koźle otrzymuje prawa miejskie

1289 - W wyniku podziału księstwa opolsko-raciborskiego między czterech synów ziemia gliwicka stała się odrębnym księstwem ,

1289 - Kazimierz II bytomski jako pierwszy książe górnośląski zawiera sojusz z królem czeskim Wacławem II o charakterze związku lennego. W tym samym roku w Opawie Król Czech Wacław II spotyka się z Bolesławem I opolskim oraz z książętami donoląskimi.Król czeski zyskał sprzymierzeńców wobec księcia wrocławskiego Henryka IV.

1290 - Strzelce Opolskie otrzymują prawa miejskie po odbudowaniu grodu przez Bolesława I po najeżdzie Bolesława Wstydliwego

1291 - W Ołomuńcu synowie Władysława I, Mieszko cieszński, Przemysław raciborski i Bolesław I opolski idą w ślady Kazimierza II bytomskiego zawierają umowy z Królem czeskim Wacławem II zbliżone do związku lennego.
- Hufce górnoląskich Piastów wraz z wojskiem Wacława II zdobywają Kraków. Bolesław I opolski zostaje zastępcą króla czeskiego w Małopolsce.

1305 - (do 1306) Córka Mieszka I Cieszyńskiego, Wiola Elżbieta Cieczyńska zostaje królową Węgier, Polski i Czech. Żona króla Wacława III linii Przemyślidów.

1306 - (do 1317) Córka Kazimierza I Bytomskiego, Maria Bytomska zostaje królową Węgier. Żona króla Karola Roberta.

1308 - (Około tego roku) Rybnik otrzymał prawa miejskie.

1300 - Lubliniec uzyskał prawa miejskie

1312 - Pierwsza wzmianka o Bielsku w dokumencie księcia cieszyńskiego Mieszka III

1313 - Powstało księstwo strzeleckie. Jego twórca i władca, książę Wojciech (Albert), zmarł bezpotomnie. pomiędzy synów Mieszka

1315 - Syn Kazimierza I Bytomskiego, Bolesław Toszecki zostaje arcybiskupem Ostrzyhomskim (Węgry)

1318 - Powstaje księstwo Opawskie. Na czele księstwa stanął Mikołaj II Opawski z linii Przemyślidów. Forsował politykę Jana Luksemburskiego wśród książąt górnośląskich.

1319-1320 - Koronacja Władysława Łokietka na króla Polski. Dziewięciu książąt śląskich po "dwakroć oświadzyło, że ich księstwa leżą w granicach i na terytorium Polski.



góra

Górny Śląsk pod panowaniem Czech

1327 - 18 i 19 lutego w Opawie złożyli hołd lenny Janowi Luksemburskiemiu:
- Bolesław niemodliński
- Kazimierz cieszyński
- Władysław bytomsko-kozielski
- Leszek Raciborski
Pięć dni później hołd złożył
- Jan oświęcimski
Akt zapewniał wzajemną pomoc oraz dodatkowe przywileje dla górnośląskich książąt. Związki z królem czeskim miały charakter partnerów politycznych.
6 kwietnia w Wrocławiu , jako ostatni z książąt górnośląskich, składa hołd lenny królowi czeskiemu Janowi Luksemburskiemu:
- Bolko II opolski

1327 - Syn Kazimierza I Bytomskiego, Mieszko Bytomski zostaje biskupem Nitrzańskim (Węgry)

1334 - Syn Kazimierza I Bytomskiego, Mieszko Bytomski zostaje biskupem Weszpreńskim (Węgry)

1335 - Traktat w Treczynie(VIII) i Wyszehradzie(XI) - Królestwo Polskie i Królestwo Czeskie uzgodniły zwierzchność króla czeskiego zhołdowanych księstw śląskich. Wśród wymienionych w traktacie władców górnośląskich byli:
- Bolesław II opolski
- Bolko niemodliński
- Albert strzelecki
- Władysław bytomsko-kozielski
- Leszek raciborski
- Jan oświęcimski
- Kazimierz cieszyński

1345-1348 Wojna czesko-polska na terytorium Śląska

1358 - Syn Kazimierza I Cieszyńskiego, Przemysław I Noszka zostaje gubernatorem królestwa Czech.

1360 - Mysłowice wymienione w dokumentach księcia opawsko-raciborskiego Mikołaja jako gród posiadający przywileje miejskie.

1428 - Uderzenie wojsk husyckich na ziemie śląskie. Na stronę husytów przechodzą piastowstowie górnośląscy i przemyślidzi:
- Bolesław IV opolski
- Bernard niemodliński
- Kazimierz oświęcimski
- Bolesław i cieszyński
- księżna Helena raciborska
- Przemek opawski
w ten sposób został zerwany układ obronny książąt dolnośląskich i ksiąząt górnośląskich przed husytami.

1437 - Po śmierci Bolka IV jego syn, Bolko V, sprzyjający Husytom, wykorzystuje wojny husyckie dla integracji Górnego Śląska i jednoczy dawne ziemie Bolka I.

1462 - W Głogowie odbyło się spotkanie czeskiego i polskiego króla, zawarte zostało porozumienie o ostatecznej przyszłości ziemi oświęcimsko-zatorskiej. Jerzy z Podiebradów na zawsze zrzekł się ich przynależności do Korony Czeskiej.

1479 - Król węgierski Maciej Korwin oraz Władysław Jagiellończyk dochodzą do porozumienia. Obaj zachowują tutuł "króla czeskiego" lecz Morawy, księstwa śląskie, Górne i Dolne Łużyce znalazły się pod panowaniem Macieja Korwina.

Za panowania Macieja Korwina:
- Powstaje sejm powszechny dla ziem dolnośląskich i górnośląskich. Zgromadzenie zwoływane było przez króla. Obradom przewodniczył biskup wrocławski. Władzę królewską reprezentował nadstarosta (starosta generalny). W sejmie sasiadali książęta ziem lennych, szlachta i miasta korone.

- Górny Śląsk zaczął istnieć jako specjalna jednostka terytorialna.
- Powstał specjalny sejm (górnośląski), któremu przewodniczył starosta górnośląski.

1494 - Sejm powszechny ziem dolnośląskich i górnośląskich nazywany zostaje - "status Silesiae"

1498 - Nowy król Władysław Jagiellończyk wzmocnił samorząd zgromadzeń śląskich tworząc "Kartę Swobód"

"Karta Swobód" - potwierdzała stare przywileje i wolność książąt śląskich i stanów oraz tworzył sąd książęcy tkz: "Najwyższy Trybunał Książęcy" na czele którego stał nadstarosta (starosta generalny).

1502 - Powstaje Wodzisławskie państwo stanowe

1521 - Jan III Dobry przyłącza księstwo raciborskie do księstwa opolskiego.

góra

Górny Śląsk zależny od monarchii Habsburgów

1526 - Rybnik z okolicą tworzy wydzielone terytorium zwane Rybnickim Państwem Stanowym i razem z całym Śląskiem był zależny od Habsburgów austriackich.
- Tarnowskie Góry otrzymały prawa miejskie,

1527 - Odbyła się beatyfikacja Jacka Odrąwoża.

1528 - Książę opolski Jan III Dobry ogłasza tzw. Ordunek Górny, kodyfikujący prawo górnicze na Górnym Śląsku, pierwszy tego rodzaju dokument w języku polskim.
- Śląski pokój krajowy (landfryd) potwierdza przed wrocłskim Trybunałem Książęcym na szczeblu "języka prawnego" pozycję języka niemieckiego jako języka urzędowego. W księstwach opolsko-raciborskim i cieszyńskim w XVI wieku ordynacje ziemskie napisane w języku czeskim. Język niemiecki dominował szczególnie na Dolnym Śląsku oraz w miastach. Dialekt polsko-górnośląki dominował na terenach wiejskich Górnego Śląska.

1529 - Na podstawie średniowiecznych okręgów (weichbildy) stworzono 4 powiaty obronne na Śląsku tkz. kwrtały, przy czym kwrtał opolski obejmował cały Górny Śląsk.

1531 - Jan II Dobry z górnośląskiej linii Piastów, wydaje przywilej Hanuszowy, władca ten wyznaczył Racibórz, obok Opola miejscem obrad sejmiku krajowego oraz składania hołdu królowi Czech.

1532 - Umiera Jan II Dobry z górnośląskiej linii Piastów opolskich. Spadek obejmuje książe Jerzy Hohenzollern.

1540 - Książe Wacław III Adam wprowadza protestanztyzm jako religię panującą w księstwie Cieszyńskim.

1542 - Utworzono "Ogólnośląski kataster podatkowy" - czyli urząd skarbnika, który przejął zarządzanie podatkami stanowymi.

1553 - Król mianuje dla Śląska własnego urzędnika do zarządzania dochodami królewskimi, tkz. Vitztuma.

1558 - Powołano "Kamere Śląską" - przejęła centralne zadania cesarskiego urzędu skarbowego.

1560 - Księstwo Cieszyńskie - wydzielone zostało hrabstwo bielskie, obejmujące Frydek, Frysztat, Skoczów i Bielsko. Pierwszym właścicielem hrabstwa był Fryderyk Kazimierz, syn księcia cieszyńskiego Wacława Adama.

1572 - Cesarz Maksymilian II Habsburg zezwala na wydzielenie z księstwa cieszyńskiego państwa bielskiego (stanowego)

1594 - 17 kwietnia odbyła się kanonizacja sw. Jacka

1596 - Gliwice stają się wolnym miastem królewskim. W jego skład wchodziły również wsie: Knurów, Krywald, Ostropa, Trynek i Szobiszowice.

1609 - Cesarz Rudolf II wydaje tzw. list majestatyczny dla Śląska, który gwarantuje stanom wolność wyznania oprócz kalwinizmu, a szlachcie i miastom królewskim swobodę budowy szkół i kociołów. Starostą generalnym może być świecki książe a nie jak dotąd biskup wrocłwski.

1618 - Rozpoczyna się wojna trzydziestoletnia. Stany śląskie popierają czeski bunt przeciw Habsburgom. Armia pod dowództwem księcia Jana Jerzego Hohenzollerna ma wspomóc Czechów.

1619 - Stany śląskie, czeskie, morawskie,łużyckie detronizują Ferdynada i dynastię Habsburgów. Królem zostaje książe Palatynu Fryderyk.

1619 - Powstaje śląski (Dolnego i Górnego Śląska) rząd krajowy. Naczele rządu staje książe brzeski Jan Chrystian.

1620 - Lisowczycy - polscy najemnicy w służbie austryjackiej pustoszą Gróny Śląsk.

1621 - Akord Drezdeński - ugoda Ferdynanda ze stanami śląskimi. Śląskie stany uznały Ferdynanda II jako swego prawowitego wybranego, koronowanego, namaszczonego króla i pana najwyższego księcia Śląska. Stany śląskie złożyły ponowny hołd i zaakceptowały wypowiedzenie konfederacji z Czechami, Morawami, Górną i Dolną Austrią, Węgrami i Łużycami. Cesarz obiecał amnestię generalną z wyjątkiem księcia karniowskiego, potwierdził wszelkie prawa, przywileje i wolności włącznie z listem majestatycznym z 1609 roku, pomijając nowe przywileje Fryderyka V.

1625 - Umiera Fryderyk Wilhelm ostania książe cieszyński z dynastii Piastów Górnośląskich.

1626 - Górny Śląsk najeżdżają wojska protestanckie pod wodzą Mansfelda. Opór stawiają Gliwice, wyróżnione zostają przez cesarza potwierdzeniem przywilejów i nadaniem nowego herbu.

1629 - Urząd Zwierzchni przekształcony zostaje w Urząd Administracji Cesarskiej bez osoby książecej Starosty Generalnego.
- powstanie Browaru Książęcego w Tychach,
- Bytom stał się miastem prywatnym Hencklów von Donnenrsmarck.

1635 - Odebrano protestanckim księstwą dziedzicznym, wolnym i mniejszym państwom stanowym wolność religijną.

1645 - Wadysław IV Waza otrzymuje od cesarza księstwo opolsko-raciborskie w zamian za udzieloną pożyczkę Habsburgom.

1648 - Pokój westfalski kończy wojnę trzydziestoletnią. Habsburgowie zachowują władzę na Śląskiem.

1653 - Umiera Elżbieta Lukrecja ostania księżna cieszyńska z dynastii Piastów Górnośląskich. Władzę w księstwie cieszyńskim przejmują Habsburgowie.

1655 - Król polski Jan Kazimierz wraz z całym dworem przybywa do Opola, chroniąc się przed najazdem szwedzkim na Rzeczpospolitą. Stąd wydaje uniwersały, wzywające Polaków do walki z najeźdźcą.

1657 - W Murckach kopano węgiel (pół mili od Kostuchny) w miejscu zwanym Rudne Kotliska, gdzie wychodził na powierzchnię - daje to początek kopalni "Murcki" która jest obecnie najstarszą kopalnią fedrującą w europie,

1697 - Król August II Wettyn przebywa w Piekarach i odnawia w miejscowym kościele ponowił przystąpienie do kościoła katolickiego oraz zaprzysiągł pacta conventa.

góra

Górny Śląsk pod panowaniem Austryjackim i Pruskim

1740 - Śląsk Pruski: król pruski Fryderyk II Hohenzollern postanawia dokobać zaboru Śląska. Wybucha I Wojna Śląska między Austrią Habsburgów i Prusami Hohenzollernów o panowanie nad Śląskiem,

1741 - Śląsk Pruski: podzielono na 48 powiatów (Kreis), nawiązujących do byłych weichbildów. Na czele powiatów stali landraci, czyli szlachcice mianowani przez króla.
- Śląsk Pruski: zlikwidowano Generalny Urząd Podatkowy oraz konwent publiczny.

1742 - Podpisanie pokoju we Wrocławiu, Prusy zdobyły prawie cały Śląsk oprócz Śląska Cieszyńskiego, Opawskiego oraz Karniowskiego,
- Śląsk Pruski: powatają kamerywojenno - dominalne czyli organy administaracyjne, którym podlegał cały Śląsk. Urzędnicy pochodzili z Brandenburgii. Na i ch czele stał prezydent.
- Śląsk Pruski: powstaje powiat lubliniecki, powiat pszczyński i powiat toszecko - gliwicki z dawnych trzech circuli: sławęcickiego, gliwickiego i toszeckiego oraz z części włości biskupich

1743 - Śląsk Pruski: utworzono m.in. powiaty bytomski i toszecki. W skład tego pierwszego weszły miasta Bytom i Tarnowskie Góry,
- Śląsk Austriacki: dla całego Śląsk Austriackiego działa Urząd Królewski, stolicą Śląsk Austriackiego zostaje Opawa.

1744 - Rozpoczęcie II Wojny Śląskiej
- Śląsk Pruski: urzędowym językiem zostaje język niemiecki.

1751 - Śląsk Austriacki: - Bielskie Państwo stanowe staje się księstwem,

1745 - Podpisanie pokoju w Dreźnie, potwierdza warunki uzyskane podczas pokoju we Wrocławiu,

1752 - Śląsk Pruski: powstaje pierwsza kopalnia "Brandenburg" na Górnym Śląsku na terenie Rudy, liczyła 2 górników fachowców sprowadzonych z Saksonii (wydobycie węgla odbywało się sposobem podziemnym)

1754 - Śląsk Pruski: na Górnym Śląsku powstaje pierwsza królewska huta żelaza "Mała Panew" z rozkazu króla pruskiego Fryderyka II w obecnym mieście Ozimku.

1756 - Wybuch III Wojny Śląskiej,

1763 - Zakończenie wojny oraz podpisanie pokoju w Hubertusburgu. Zakończenie walk między Prusami oraz Austrią. Ostatecznie ustalenia to utrwalenie podziału Śląska jaki nastąpił w wyniku I wojny śląskiej. - Rozpoczeła się akcja osadnicza tzw. Kolonizacja fryderycjańska. Sprowadzenie na Górny Śląsk ludności zewnętrz władze Pruskie tłumaczyły koniecznością zaludniania i zagospodarowania tego „zaniedbanego” regionu. W 1763 r. osiedlono na Górnym Śląsku 61 tys., a przez następne 40 lat 110 tys. niemieckich fabrykantów i rzemieślników.

1773 - Śląsk Austriacki: po I rozbiorze Polski stany śląskie starają nie skutecznie przyłączyć dawne księstwa górnośląskie: oświęcimskie i zatorskie

1782 - Śląsk Austriacki: zlikwidowano Urząd Królewski i Śląsk połoczono z Morawami w jedno gubernium morawsko-śląskie ze stolicą w Brnie. Gubernium podzielono na obwody, dwa były śląskie opawskie i cieszyńskie.

1783 - Śląsk Pruski: rozpoczęła działalność Królewska Kopalnia Srebra i Ołowiu "Fryderyk" w Tarnowskich Górach,

1787 - Śląsk Pruski: Królewska Kopalnia Srebra i Ołowiu "Fryderyk" w Tarnowskich Górach, była to pierwsza na kontynencie europejskim kopalnią, w której zainstalowano maszynę parową do odwadniania pokładów rudy.

1789 - Śląsk Pruski: w hucie żelaza "Mała Panew" dokonano wsadu rudy i koksu zamiast węgla drzewnego. Metoda ta była pierwszą na kontynencie europejskim.

1790 - Śląsk Pruski: zespolenie Świętochłowic "Dużych" i "Małych" w jedną miejscowość.

1796 - Śląsk Pruski: powstał pierwszy na Górnym Śląsku oraz drugi na kontynencie europejskim wielki piec w Królewskiej Odlewni Żeliwa w Gliwicach, twórcą jego jest szkot John Baildon,

1798 - Śląsk Pruski: w Wesołej powstała pierwsza Huta Cynku na kontynencie europejskim, twórcą jej był Johann Christian Ruberg , wynalazca metody wytapiania cynku zwanej "Śląską" będącej podstawą światowego hutnictwa cynku,

1816 - Śląsk Pruski: Powstała Prowincja Śląska z sidzibą we Wrocławiu. Ministerstwo śląskie zniesiono. Na czele prowincji stał nadprezydent. Na miejce kamer wojenno-dominalnnych(od 1742) utworzono cztery rejencje ze stolicami w Legnicy, Opolu, Wrocławiu i Reichenbach (dzisiejszy Dzierżoniów). Ta ostatnia przetrwała zresztą jedynie cztery lata,
- Śląsk Pruski: Opole zostaje stolicą rejencji opolskiej. W mieście powstaje urząd rejencji (Regierungsbezirk Oppeln), jeden z czterech w prowincji śląskiej.
- Śląsk Pruski: rejencja opolska podzielono na 12 powiatów, których siedziby znajdowały się w: Bytomiu, Koźlu, Lublińcu, Niemodlinie, Oleśnie, Opolu, Prudniku, Pszczynie, Raciborzu, Strzelcach, Toszku-Gliwicach i w Głubczycach.

1818 - Śląsk Pruski: utworzono powiat rybnicki z siedzibą w Rybniku.

1820 - Śląsk Pruski: zniesino rejencję w Dierżoniowie, ziemia nyska i grokowska zostały włączonone do rejencji opolskiej jako dwa powiaty.

1821 - Na podtsawie papieskiej bulli wyłączono diecezję wrocławską z archidiecezji gnieźniejskieji podporządkowano ją bezpośrednio papieżowi. Do decezji przyłączono dekanaty bytomski i pszczyński.

1822 - Śląsk Pruski: otwarto kanał Kłodnicki z Gliwic do Koźla (44km)

1824 - Śląsk Pruski: utworzono Sejm Prowicjonalny (Prowincja Śląska)

1827 - Śląsk Pruski: zaczeły działać sejmiki powiatowe. Na czele sejmiku stał landrat jako reprezentant władzy państwowej.
- Śląsk Pruski: wybudowano najstarszy istniejący do dziś most wiszący w Ozimku

1837 - Śląsk Pruski: założono "Górnoślonskie Towarzystwo Kolej Żelaznej"

1843 - Śląsk Pruski: do Opola dotarła pierwsza na Śląsku linia kolejowa z Wrocławia, przedłużana stopniowo w następnych latach aż do Mysłowic.

1846 - Mysłowice, miejsce połączenia Czarnej i Białej Przemszy granicy trzech mocarstw, dzisiaj zwane "Trójkątem Trzech Cesarzy"

1850 - Śląsk Austriacki: powstaje powiat Bielski, jako jednostka administracyjna Śląska Austriackiego,

1851 - Śląsk Pruski: oddano pierwsze odcinki kolei wąskotorowej o rozstawie szyn ustalonym na 30 cali pruskich (po dzisiejszy dzień znane jako 785 mm) oddano do użytku w rejonie Maciejkowic,

1854-1857 Śląsk Pruski: zakończono budowę dwóch linii głównych kolei wąskotorowej: z Tarnowskich Gór przez Repty, Karb, Bobrek, Orzegów, Chebzie, Nowy Bytom do Wirka (dziś dzielnice Rudy Śl.) oraz Karb-Bytom-Rozbark-Maciejkowice-Siemianowice-Bogucice-Zawodzie-Janów z odgałęzieniem w Szopienicach do Roździenia (dziś dzielnice Katowic). W tym samym okresie połączono Rozbark z Chebziem przez Orzegów. Długość linii wynosiła 113 km.

1859 - Śląsk Austriacki: 11 września odbyła się beatyfikacja Sarkandera.

1860 - Śląsk Austriacki: 6 maja Sarkander jest kanonizowany na świętego.

1895 - Śląsk Pruski: Katowice otrzymują prawa miejskie, pod panowaniem pruskim.

1868 - Śląsk Pruski: Król pruski Wilhelm I na mocy aktu erekcyjnego nadaje prawa miejskie Königshutte - Królewska Huta

1873 - Śląsk Pruski: Król Prus Wilhelm I podjął decyzję o podziale dotychczasowego powiatu bytomskiego na cztery mniejsze powiaty: bytomski, katowicki, tarnogórski i zabrski. Jako siedzibę ostatniego z nich wyznaczono wieś, co było bardzo rzadkim przypadkiem.

1875 - Śląsk Pruski: Zabrski sejmik powiatowy powziął decyzję o utworzeniu gminy miejskiej poprzez połączenie gmin Małe Zabrze, Doroty z kopalnia "Guido", części Starego Zabrza z hutą "Donnersmarck", kolonii skarbowych Zaborze A, B, C oraz drobnych części okręgów dworskich Zabrze i Zaborze.

1879 - Śląsk Pruski: w wyniku dekretu króla pruskiego z gminy Chropaczów odłączono nową gminę Lipiny.

1887 - Śląsk Pruski: utworzono w Gliwicach powiat.

1898 - Śląsk Pruski: powstanie Browaru Obywatelskiego w Tychach,

1899 - Śląsk Pruski: Opole zostaje siedzibą odrębnego powiatu miejskiego.

1894 - Śląsk Pruski: oddano do eksploatacji pierwszy odcinek linii tramwajowej. Prowadził on z Piekar Śląskich przez Szarlej i Rozbark do Bytomia. Kolejny odcinek, tej samej linii uruchomiono z Gliwic do Zabrza, obydwa zakończone w Bytomiu i Zabrzu odcinki linii połączono trzecim i ostatnim odcinkiem przebiegającym z Zabrza przez Zaborze, Chebzie, Królewską Hutę i Łagiewniki do Bytomia. Cała linia z Piekar Śląskich do Gliwic liczyła 34,5 km długości i powiązała główne miasta Górnego Śląska,

1899 - Śląsk Pruski: uruchomienie kolei wąskotorowej na odcinku z Gliwic Trynku do Rud (długości 22 km) i z Gliwic Trynku do ulicy Dworcowej w centrum miasta (długości 1,5 km),

1903 - Śląsk Pruski: połączenie Dolnych i Górnych Hajduk w jedną miejscowość Wielkie Hajduki.

1905 - Śląsk Pruski: Wilhelm II, zgodnie z dekretem z 20 lutego 1905 roku postanowił, że z dniem 1 kwietnia tegoż roku położone w powiecie zabrskim gminy wiejskie Stare Zabrze i Dorota, a także obszar dworski Zabrze przyłączone zostaną do gminy wiejskiej Małe Zabrze, która w przyszłości ma nosić nazwę Zabrze. Dodatkowo do nowo powstałej gminy włączono Kolonię C należącą do Zaborza i fragmenty obszaru dworskiego Zaborze graniczące z Kolonią C. Na mocy tego samego dekretu pozostałą część obszaru dworskiego Zaborze włączono do gminy wiejskiej Zaborze. Z kolei należące dotychczas do Starego Zabrza kolonie Gwozdek i Kuźnica przyłączono do Maciejowa, powiększając wydatnie jego obszar. Gminę Zabrze podzielono na 2 okręgi urzędowe: Zabrze-Północ i Zabrze-Południe. Granicę pomiędzy nimi stanowiła linia kolejowa Zabrze - Gliwice. W chwili utworzenia, Zabrze liczyło 55 643 mieszkańców.
- Śląsk Austriacki: odbyła się beatyfikacja Melchiora Grodzieckiego

1907 - Śląsk Austriacki: uznano języki polski i czeski za urzędowe w Księstwie Cieszyńskim

1918 - Śląsk Austriacki: tworzy się Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego

1919 - Śląsk Pruski: wybuchło I Powstanie Śląskie, walki były prowadzone w powiatach: katowickim, lublinieckim, rybnickim, tarnogórskim, pszczyńskim oraz raciborskim.
- Śląsk Austriacki: oddziały czechosłowackie przekraczają linię graniczną ustaloną z Radą Narodową Księstwa Cieszyńskiego. Wyniku tego dochodzi do poważnych starć.

1920 - Śląsk Pruski: wybuchło II Powstanie Śląskie, działania bojowe prowadzone były w 9 powiatach z wyjątkiem wielkich miast które były obsadzone przez wojska koalicji,
- Śląsk Pruski: do Opola, w związku z przygotowaniami do plebiscytu górnośląskiego, przybywa Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa w składzie: gen. H. Le Rond (przewodniczący), płk H. F. P. Percival i gen. A. de Marinis;.
- Śląsk Austriacki: Rada Ambasadorów dokonuje ostatecznego podziału Księstwa Cieszyńskiego pomiędzy Polskę i Czechosłowację.

1921 - Śląsk Pruski: powstańcy śląscy rozpoczynają III powstanie śląskie po nie korzystnych decyzjach w sprawie podziału Górnego Śląska po zakończonym plebiscycie.

góra

Górny Śląsk pod panowaniem Niemieckim i Polskim

1922 - Wyniku podpisanej konwencji w Genewie wojska polskie i niemieckie zajmują obszary przyznane obu stronom konfliktu

- Opole zostaje siedzibą władz rejencji i zarazem prowincji górnośląskiej (do 1938 r.).

- Katowice stało się stolicą autonomicznego województwa śląskiego, siedzibą Sejmu Śląskiego i Górnośląskiej Komisji Mieszanej.

- Utworzono powiat świętochłowicki (powiat świętochłowicki objął 14 gmin wiejskich i 7 obszarów dworskich), w skład którego wchodziły m.in. dzisiejsze dzielnice Lipiny i Chropaczów. W 1929 r. włączono także Zgodę (wcześniej należącą do Nowego Bytomia).
1923 - powstaje samodzielny Ewangelicki Kościół Unijny na Polskim Górnym Śląsku

1925 - Katowice stają się stolicą nowej diecezji rzymskokatolickiej.

1927 - Gliwice powiększono okoliczne wsie i osiedla: Ligotę Zabrską , Sośnicę, Szobiszowice, Wójtową Wieś i Żerniki .

1932 - Wielka gmina Siemianowice otrzymała prawa miejskie i nazwę Siemianowice Śląskie. Miała wówczas 43 tysiące mieszkańców i uchodziła za największą wieś w Europie.

1934 - Przyłączenie Królewskiej Huty z gminami Chorzów i Nowe Hajduki. Następuje zmiana nazwy miasta na Chorzów.

- Przyłączono Roździeń do Szopienic.

- Powstaje miasto Piekary Śląskie po połączeniu Wielkich Piekar i Szarlej.

- Przyznanie Tychom praw gminy miejskiej

1936 - Powstała diecezja cieszyńska Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP

1938 - Tzw. noc kryształowa w Niemczech, czyli zorganizowany przez nazistów pogrom ludności żydowskiej. W Opolu zostaje spalona synagoga.

1938 - Ukończono budowę Radiostacji Gliwice, obecnie największa budowla drewniana na świecie

1939 - Przyłączenie do Chorzowa gminy Wielkie Hajduki na mocy przyjętej ustawy przez Sejm Śląski,

- Sejm nadał Szopienicom prawa miejskie, które miały obowiązywać od 1940 roku,

- Ruda i Nowy Bytom otrzymały prawa miejskie na mocy ustawy Sejmu Śląskiego, w wyniku wybuchu wojny nie dochodzi do skutku.

- Powstanie spółki Książęce Browary S.A. po połączeniu Browaru Książęcego i Browaru Obywatelskiego

- Sfingowano napad na ówczesną radiostację gliwicką. Miał to być pretekst do napaści wojsk niemieckich na Polskę.

1942 - Zdaniem amerykańskich uczonych postawa antyfaszystów z Raciborza zapobiegła powstaniu niemieckiej bomby atomowej i to już w 1942 roku

1943 - Otto Stern - fizyk, urodzony w Żorach został nagrodzony Nagrodą Nobla w dziedzinie fizyki za rozwinięcie metody promieni molekularnych i za odkrycie momentu magnetycznego protonu

góra

Górny Śląsk pod panowaniem PRL

1950 - Kurt Adler urodzony w Królewskiej Hucie, laureat Nagrody Nobla z chemii w 1950 r. za odkrycie i badania nad reakcjami skoordynowanymi z udziałem dienów

1951 - Powstaje miasto Bielsko - Biała po połączeniu Bielska z Białą.

- Świętochłowice stały się miastem wydzielonym na prawach powiatu.

Do miasta zostały przyłączone gminy Lipiny i Chropaczów.

- Siemianowice Śląskie zespolone zostały z gminami Michałkowice, Bytków, Bańgów i Przełajka.

- Szopienice otrzymały prawa miejskie, które weszły w życie, przyłączono do miasta Dąbrówkę Małą.

- Ruda otrzymuje ponownie prawa miejskie, do Rudy przyłączono gminy Godulę, Orzegów i Chebzie,

- Nowy Bytom otrzymuje prawa miejskie, do Nowego Bytomia przyłączono Wirek, Bielszowice, Halembę, Kochłowice i Bykowinę.

- Ponowne przyznanie Tychom praw miejskich

- Obręb miasta Gliwic włączono osadę Stare Gliwice

1954 - utworzono powiaty: pszczyński i tyski, wodzisławski

1956 - powstał powiat krapkowicki,

1955 - Wybudowano planetarium śląskie w Chorzowie (najstarsze i największe w obecnej Polsce)

1956 - Wybudowano Stadion Śląski w Chorzowie (największy w obecnej Polsce)

1959 - Powstaje miasto Ruda Śląska po połączeniu Nowego Bytomia i Rudy,

1960 - Szopienice przyłączono do Katowic.

1962 - Kolonia Gosławicka zostaje włączona w granice Opola.

1963 - Maria Göppert-Mayer urodzona w Katowicach, laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki za odkrycie struktury powłokowej atomów

- Jastrzębie Zdrój otrzymały prawa miejskie po połączeniu wsi: Jastrzębie Górne, Jastrzębie Dolne, Ruptawy, Szerokiej, Moszczenicy, Boryni i (przejściowo) Pniówka
1964 - Przyłączono do Gliwic osadę Łabędy wraz z Czechowicami.

1967 - Murcki, Kostuchna otrzymały prawa miejskie.

1971 - Ukończono budowę największej w Polsce hali widowisko-sportowej "Spodek" w Katowicach

1972 - Powstała nowa diecezja Opolska Kościoła rzymskokatolickiego

1973 - Gminy Zarzecze i Podlesie włączono do miasta Kostuchna.

- Do Tychów zostały przyłączono Cielmice, Urbanowice, Jaroszowice i część Bierunia Starego. W następnych latach miasto zostało powiększone o pozostałą część Bierunia oraz Lędziny, Imielin, Chełm Śląski, Wyry i Gostyń.

1975 - Miasto Bielsko - Biała staje się stolicą województwa bielskiego.

- Murcki, Kostuchnę przyłączono do Katowic.

- Miejscowości Dąbrówka Wielka, Brzeziny Śląskie, Brzozowice, Kamień i Kozłowa Góra włączone zostają do miasta Piekary Śląskie.

- Gliwice poszerzono o kolejną osadę Wilcze Gardło

- Do Raciborza włączono sąsiednie wsie: Markowice, Sudół, Miedonię i Brzezie.

- Bieruń, Bojszowy i Lędziny stały się częścią Tychów, zaś Imielin i Chełm Śląski zostały wchłonięte przez Mysłowice.

- zlikwidowano powiat Krapkowicki

1977 - Dołączono do Tychów - Bojszowy, Jedlinę, Świerszczyniec, Międzyrzecze oraz część Kobióra a odjęto Imielin, Chełm Śląski i część Kopciowic.

1981 - Pacyfikacja górników strajkujących w kopalni "Wujek" po wprowadzeniu stanu wojennego PRL. 16 grudnia 1981 roku zastrzelono dziewięciu strajkujących górników.

1983 - wizyta papieża Jana Pawła II na Górze Św. Anny oraz w Katowicach

góra

Górny Śląsk pod panowaniem Polskim

1992 - Katowice stają się stolicą metopolii rzymskokatolickiej.

- Powstała nowa diecezje Kościoła rzymskokatolickiego, których siedzibą stały się Gliwice, Bielsko - Biała oraz archidiecezja ze stolicą Katowicach

1995 - krótka wizyta papieża Jana Pawła II w Skoczowie, Bielsku-Białej, - Odbyła się kanonizacja Melchiora Grodzieckiego na świtego,

1998 - powstały nowe jednostki samorządowe szczebla powiatowego: powiat pszczyński, mikołowski, miasto Tychy, miasto Mysłowice i wreszcie powiat tyski z siedzibą w Tychach.

1999 - krótka wizyta papieża Jana Pawła II w Gliwicach,

- siedzibę powiatu Tyskiego przeniesiono do Bierunia,

- utworzony został Powiat Lubliniecki, ale już bez Kalet i Dobrodzienia.

- utworzony został Powiat Mikołowski

- reaktywowano powiat krapkowicki

2002 - dawny powiat Tyski funkcjonuje pod nazwą bieruńsko-lędziński.

góra