www.skladnica-gornoslaska.pl                             o stronie                             bibliografia                             kontakt

DROGI HANDLOWE I KOMORY CELNE

DROGA NYSA - KRAKÓW PRZEZ RACIBÓRZ

Droga Nysa - Kraków przez Racibórz. Od omówionej drogi (droga Nysa - Kraków przez Koźle) odwidlał się w Głogówku szlak komunikacyjny biegnący równolegle do granicy Śląska Opawskiego w kierunku Raciborza. Przekraczał on Stradunię koło wsi Kazimierz przy pomocy mostu poświadczonego w latach 1310-1311. Nie był to jedyny szlak łączący Nysę z Raciborzem, istniała bowiem droga, krótsza nawet nieco od poprzedniej, idąca jednak. częściowo przez terytorium Śląska Opawskiego należącego przez dłuższy czas do Moraw. Droga ta odwidlała się kilka kilometrów za Nysą od szlaku wiodącego do Krakowa i skręcając na południowy wschód szła przez wieś Lipawą, poświadczoną już w r. 1284, jako znajdującą się „in strata publica versus Moraviam", do Prudnika, lokowanego jako miasto z końcem XIII w. Zaraz za Prudnikiem droga rozdzielała się na dwie odnogi, jedna z nich szła na południe do Karniowa, druga zaś idąc na południowy zachód docierała po przekroczenia granicy śląsko-morawskiej do Osoblaly, znanej jako miasto od r. 1251, a stąd do Głubczyc, ta których wchodziła przez bramę Nyską. Z Głubczyc droga szła dalej na południowy wschód przechodząc przez założone przy niej, jak sądzić można z rozplanowania, miasto Baborów, pojawiające się w źródłach jako gmina miejska w r. 1296. Za Baborowem droga przekraczała po raz drugi granicę, ażeby dojść do Raciborza.(1)

Stary gród graniczny w Raciborzu wspomniany już w r. 1108 przy sposobności walk polsko-czeskich leżał na prawym brzegu Odry, miasto zaś lokowane pierwszej połowie XIII w. położone było na lewym. Oba brzegi łączył most, poświadczony w r. 1306. O opłatach pobieranych przy wjeździe i wyjeździe z Raciborza mówi już dokument z r. 1290, zwalniający właścicieli młyna położonego po prawej stronie Odry od tych opłat. Drugą wzmiankę o komorze w tym miejscu zawiera dokument Leszka raciborskiego z r. I308, w którym książę uposaża prebendę przy kościele św. Tomasza na zamku w Raciborzu nadając jej jako dochód 10 grzywien z monety i cła w mieście i nakazując zarządcy mennicy i cła coroczne wypłacanie powyższej sumy odnośnemu kanonikowi.(2)

Stwierdzić więc można istnienie w Raciborzu z końcem XIII i początkiem XIV w. książęcej komory celnej pobierającej opłaty przy drodze wychodzącej z miasta w kierunku wschodnim, a prawdopodobnie i przy innych drogach. Obie odnogi drogi wiodącej z Nysy łączyły się w Raciborzu, ażeby przekroczyć most i znaleźć się na prawym brzegu Odry. Tutaj następowało ponowne rozwidlenie się dróg na kilka szlaków dążących w różnych kierunkach. Jeden z nich zmierzał do Krakowa przez Żory, do których docierał dwoma odnogami; północną wiodącą przez Rybnik, wspomniany jako miasto i gród w r. 1327 i południową wiodącą przez Wodzisław, znany w źródłach jako miasto od r. 1324. Obie drogi łączyły się w Żorach, mieście lokowanym przez Władysława księcia opolskiego około r. 1272, ażeby stąd podążyć do Pszczyny, znanej jako gród kasztelański od r. 1303, a jako miasto występującej po raz pierwszy dopiero w r. 1327. W powstałych około XIV w, murach miejskich były tylko dwie bramy Górna, czyli Opawska lub Żorska i Dolna. czy1i Oświęcimska lub Krakowska, wskazujące wyraźnie na kierunek przechodzącej przez miasta drogi. Po wyjściu z Pszczyny droga biegła dalej w kierunku zachodnim, ażeby przekroczywszy Wisłę dojść do Oświęcimia, pojawiającego się jako gród kasztelański już w r. 1228, jako miasto w r. 1272, stąd zaś przez Zator lokowany w roku 1292 i Spytkowice dotrzeć do granicy śląsko-małopolskiej. Przeszedłszy ją, droga przez Skawinę, w której była graniczna małopolska komora celna, dochodziła do Krakowa. Droga ta na długiej trasie od Głubczyc przez Racibórz - Żory - Oświęcim do Krakowa (Wieliczki) poświadczona jest bezpośrednio w rozporządzeniu o drogach wywozu soli, dodanych ordynacji Kazimierza W. dotyczącej żup soli.(3)

ZAKRES TERYTORIALNY

Opracowanie mapy - Sylwester Kacprzyk

literatura - źródła opracowania/fragmenty książki

(1)- "ROZMIESZCZENIE KOMÓR CELNYCH I PRZEBIEG DRÓG HANDLOWYCH NA ŚLĄSKU DO KOŃCA XIV WIEKU" - Janina Nowakowska str.96 i 97

(2)- "ROZMIESZCZENIE KOMÓR CELNYCH I PRZEBIEG DRÓG HANDLOWYCH NA ŚLĄSKU DO KOŃCA XIV WIEKU" - Janina Nowakowska str.97 i 98

(3)- "ROZMIESZCZENIE KOMÓR CELNYCH I PRZEBIEG DRÓG HANDLOWYCH NA ŚLĄSKU DO KOŃCA XIV WIEKU" - Janina Nowakowska str.98 i 99