www.skladnica-gornoslaska.pl                             o stronie                             bibliografia                             kontakt

RELIGIE I WYZNANIA - RELIGIE I WYZNANIA

Kościół Rzymsko-Katolicki
Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP
Literatura - źródła opracowania

Do 990 r. - przez około 100 lat cały Śląsk pozostawał pod panowaniem czeskim, wchodząc organizacyjnie najpierw do biskupstwa Ratyzbony, a następnie od około 973-976 r. do biskupstwa praskiego.

Momentem przełomowym było utworzenie księstwa opolsko - raciborskiego z własną linią dynastyczną na przełomie XII i XIII w. Ziemie należały do diecezji wrocławskiej. Jedynie wschodnie pograniczne księstwa należało do diecezji krakowskiej. Diecezje powstały w 1000 roku i były podporządkowane metropolii gnieźnieńskiej. Około 1230 r. mamy do czynienia z powstaniem archidiakonatu opolskiego. Uważać można za najsilniejszy argument w dopatrywaniu się zarysów odrębności wschodniej części Śląska. Archidiakonat ten składał się z powstałych nieco wcześniej archiprezbiteriatów (odpowiedniki dekanatów). W średniowieczu funkcjonowało na tym terenie 12 archiprezbiteriatów: Olesno, Strzelce, Toszek, Ujazd, Gliwice, Żory, Cieszyn, Racibórz, Koźle, Głogówek, Biała, Niemodlin. Wschodnie tereny księstwa opolsko - raciborskiego należały do diecezji krakowskiej obejmujące dekanaty: bytomski i oświęcimski (z Pszczyną). W 1350 roku z dekanatów bytomskiego i oświęcimskiego wydzielono dekanat pszczyński. Dopiero w 1811 roku biskup wrocławski uzyskał jurysdykcję nad dekanatami pszczyńskim i bytomskim. Z punktu widzenia sytuacji kościelnej, dla zrozumienia historycznych dróg wyodrębniania się wschodniej części śląska należy podkreślić, że ten stan miał daleko idące znaczenie dla dojrzewania samodzielności kościelnej i odrębności naszej ziemi.

Obecnie na terenach rdzennych dawnego księstwa opolsko - raciborskiego powołana została w 1992 roku metropolia katowicka (górnośląska) w skład której weszły :

- archidiecezja katowicka

- diecezja opolska (obejmuje też tereny dolnego śląska)

- diecezja gliwicka

Tereny dawnego księstwa cieszyńskiego, oświęcimskiego i Wadowic znalazły się poza tą strukturą, wchodzą w skład metropolii krakowskiej czyli:

- diecezji bielsko - żywieckiej

natomiast Wadowice są w

- archidiecezji krakowskiej

oraz ziemia siewierska weszła w skład metropolii częstochowskiej czyli:

- diecezji sosnowieckiej



Muzea:

- Muzeum w Bielsku-Białej

- Muzeum w Katowicach

- Muzeum w Opolu

- Muzeum Jana Sarkandra w Skoczowie

Archikatedry i Katedry

Konkatedry

Bazyliki Mniejsze

Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP

W XVI w. hasła reformy kościoła dotarły na Śląsk Cieszyński i znalazły zwolenników. Za panowania księcia Wacława Adama Księstwo Cieszyńskie stanęło po stronie reformacji, a życie kościelno - religijne uregulowano przez porządek kościelny wydany w 1568 roku. Następnych dziesięcioleciach kościół ewangelicki na Śląsku Cieszyńskim umacniał się, a jego prawdy wiary uznawano i przyjęto niemal przez wszystkich. W wyniku wojny 30-letniej oraz kontrreformacji Habsburgów ewangelicyzm na całym Górnym Śląsku został poważnie osłabiony. Pozostały tylko nieliczne skupiska ewangelików w okolicach Tarnowskich Gór, Pszczyny i Śląsku Cieszyńskim. W 1654 roku zabrano ewangelikom wszystkie kościoły, zabroniono odprawiania nabożeństw, posiadania i czytania biblii oraz zmuszano ich do przejścia na katolicyzm. Wielu ewangelików pozostało wiernych swojemu kościołowi i wyznaniu. Zbierali się potajemnie w ustronnych miejscach na nabożeństwach. Słynnym miejscem spotkań był "kamień na Równicy". W roku 1781 na podstawie patentu tolerancji ewangelicy mogli tworzyć swoje parafie i budować domy modlitwy.

Ponowne odrodzenie ewangelicyzmu na Śląsku związane jest z napływem ludności z zewnątrz, w dużej mierze wyznania ewangelickiego, w związku z gwałtownym rozwojem przemysłu górniczego i hutniczego w XIX wieku na Górnym Śląsku. Wtedy to powstało wiele nowych parafii ewangelickich. I tak pierwszą reaktywowaną parafią była parafia w Bytomiu, z niej wyodrębniono parafię w Królewskiej Hucie (Chorzowie), aż wreszcie w 1856 roku parafię w Katowicach.

Obecnie na terenie Górnego Śląska znajdują się dwie diecezje kościoła ewangelickiego:

- diecezja Katowicka Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP

- diecezja Cieszyńska Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP

Muzea:

- Muzeum Protestantyzmu w parafii w Cieszynie

Katedry

Literatura - źródła opracowania

- "Najstarsze parafie Górnego Śląska" - Bogdan Koloch

- "Metropolia Katowicka – Górnośląska" - Wojciech Świątkiewicz, ks. Janusz Wycisło

góra